Lê Vũ Anh, con gái ông Lê Duẩn, bị đầu độc?
Hồi ký của Viktor Maslov,con rể cố TBT Lê Duẩn.
Dịch
giả:
Phan Độc Lập
“Tôi mơ
thấy một luồng sáng: người ta đã đầu độc Vũ Anh. Tôi chia sẻ phỏng đoán với các
bác sĩ. Họ không loại trừ khả năng ấy, nhưng cho rằng các vết xanh-đỏ trên da
có thể xuất hiện trong trường hợp chảy máu nghiêm trọng. Sau đó nhiều năm, khi
nằm điều trị tim tại một bệnh viện tim mạch tôi quan sát thấy người ta đã tiêm
heparin cho các bệnh nhân để làm loãng máu, và trên người họ cũng xuất hiện
những vết đúng như thế. Theo quan điểm của tôi đã xuất hiện thêm một phương án
khả tín: việc chảy máu là do tác động cố ý, bằng cách tiêm thứ thuốc đó. Không
phải tự nhiên Vũ Anh đã linh cảm thấy tai họa. Và máu đã chảy cạn …
Trong đám tang bà mẹ đau khổ đến mất trí. Bà ấy nói rằng cha của Vũ Anh đã giết
con và muốn giúp đỡ tôi – đưa bọn trẻ về Việt Nam”.
Hồi ký của Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Viktor Maslov, con rể cố TBT
Lê Duẩn.
Dịch từ nguyên bản tiếng Nga
I.
Lê Vũ Anh, con gái ông Lê Duẩn.
Ảnh: RIA Novosti/ tư liệu gia đình của V. Maslov
Có lẽ mọi chuyện đã không trở
nên quá phức tạp, nếu như tôi biết được ngay từ đầu Lê Vũ Anh là con gái của
ai. Khi sự thật được làm sáng tỏ thì đã muộn quá rồi. Tôi đã yêu, yêu đến phát
điên đến nỗi không còn biết mình là ai nữa và không thể từ chối được mối tình
đó nữa rồi.
Chúng tôi gặp nhau ở khoa Vật lý của Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva
mang tên Lomonosov (MGU), nơi Lê Vũ Anh đang theo học. Tại thời điểm làm quen
với nhau tôi đã là giáo sư tiến sỹ toán-lý và là tác giả của một lý thuyết, mà
ở nước ngoài người ta gọi là lý thuyết chỉ số nhóm Maslov (Maslov-type index
theory). Lý thuyết này được sử dụng rộng rãi trong toán học trừu tượng, cũng
như trong cơ học lượng tử, hóa học lượng tử và quang học. Chỗ làm việc chính
của tôi là ở Trường đại học chế tạo máy điện tử Moskva (МИЭМ), nhưng khoa Vật
lý của MGU lại từng là ngôi nhà thân yêu, nơi tôi đã từng học tập và giảng dạy
ở đó.
Bao nhiêu năm đã trôi qua, cả một cuộc đời. Rất nhiểu sự kiện và ấn tượng đã mờ
dần trong trí nhớ, nhưng hình ảnh cố công chúa xinh đẹp, chói sáng vào một ngày
đang đứng nơi cuối hành lang cho đến tận bây giờ vẫn luôn hiện về trước mắt
tôi. Cô gái không quen biết đang di chuyển bằng các động tác với vẻ duyên dáng
và kiều diễm không thể tả, tôi bước theo nàng như một kẻ si mê. Đến gần cửa
phòng thí nghiệm nàng dừng lại và quay mặt lại. Nàng thoáng nhìn tôi một giây
từ đôi mắt đen huyền, mỉm cười và ẩn mình vào trong phòng thí nghiệm. Cô gái
ngoại quốc, tôi chợt nhận ra và nghĩ rằng, nàng đến từ Ấn Độ.
Thành thật mà nói, tôi thường thích phụ nữ phương đông. Một trong những nhà vật
lý học bạn tôi nói đùa ”Maslov của chúng ta là nhà đông phương học lớn”. Trong
MGU có rất nhiều sinh viên từ các nước châu Á theo học, trong đó có sinh viên
từ Việt Nam, đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh. Tất cả họ đều luôn nhận được
thiện cảm và sự cảm thông từ mọi người. Ở khoa Vật lý cũng có nhiều sinh viên
Việt Nam, tôi nhanh chóng kết bạn với họ, đặc biệt là với hai cô gái Phúc và
Tình. Phúc là con gái của nhà quân sự-chính trị nổi tiếng Võ Nguyên Giáp, lúc
đó là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, còn Tình là con gái của Chủ tịch thành phố Hà
Nội. Cả hai cô gái đều giấu giếm bố mình là ai, cũng như các sinh viên Việt Nam
khác xuất thân từ giới quý tộc Việt Nam, họ đề phòng lộ diện để tránh các mưu
đồ và hành động khiêu khích chính trị từ chính quyền Xô viết.
Thực tế là như thế này, quan hệ giữa hai nước chúng ta, bất chấp việc đảm bảo
tình hữu nghị mãi mãi bền vững, nhưng vẫn có thể xảy ra bất đồng, xuất phát từ
phía này hoặc phía kia. Liên Xô vốn quan tâm đến việc mở rộng ảnh hưởng của
mình ở châu Á, trong hoàn cảnh đang gia tăng bất đồng với Trung Quốc, buộc phải
hào phóng viện trợ giúp đỡ “người em” Việt Nam. Việt Nam hài lòng làm bạn với
người anh lớn nhưng không sẵn sàng hy sinh những lợi ích chính đáng của mình mà
trở thành nước lệ thuộc. Các nhà lãnh đạo tận dụng cơ hội để con cái của họ có
được sự giáo dục có chất lượng ở Liên Xô nhưng họ sợ con cái họ có thể bị bắt
cóc để tống tiền hoặc tạo áp lực chính trị lên bố, mẹ chúng nên yêu cầu giữ bí
mật. Có lẽ, đây là những nguyên nhân chính, nhưng theo cảm nhận của tôi thì các
nhà lãnh đạo Việt Nam đã quá lo xa một cách vô ích. Thật ra thì KGB, với khả
năng của mình, họ thừa biết được hết con cái của những lãnh đạo nào.
Tôi thích Phúc, tôi giúp đỡ cô ấy học tốt môn Toán, tôi không chỉ một lần mời
cô ấy đến nhà chơi, lúc thì một mình, lúc thì với các bạn, nhưng giữa chúng tôi
không có chuyện gì cả, dù chỉ là một chút lãng mạn. Cô gái Việt Nam dễ thương
tránh tôi chỗ đông người như tránh lửa vậy.
Có một lần tôi dẫn Phúc đến gặp và làm quen với nhân viên đánh máy để giúp cô
nhân bản báo cáo khoa học, sau đó cả hai cùng nhau ra về. Đi cùng tôi trên
đường phố Moskva nhộn nhịp, cô thể hiện mình như một nữ du kích trong hậu
phương của địch: tỏ vẻ sợ sệt và suốt thời gian luôn cảnh giác quan sát tứ
phía. Đặc biệt giao thông công cộng làm cô mất bình tĩnh. Chẳng hạn tại bến đỗ,
xe buýt hoặc xe buýt điện vừa đến, cô đã nhanh chóng ẩn mình vào trong xe ngay.
- Chuyện gì xảy ra vậy- tôi hỏi –em sợ gì chứ?
- Anh nhìn xem, đằng kia hình như có người Việt Nam.
- Có gì đáng sợ ở đây?
- Nếu họ nhìn thấy em đi với người Nga, em sẽ gặp rắc rối lớn.
Tôi bèn bắt đầu đặt câu hỏi với Phúc. Thì ra là người Việt Nam bị cấm giao tiếp
với người châu Âu, hay nói chung là với “ Tây mũi lõ” như trong dân gian vẫn
gọi. Từ thời xa xưa, mối quan hệ với họ sẽ bị lên án và được xem là sự phản
bội. Một cô gái đi trên phố cùng với một ông “Tây mũi lõ” sẽ bị kỳ thị hoặc
thậm chí bị ném đá. Những người cộng sản, sau khi giành được chính quyền và
thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thật không may, vẫn giữ lại truyền
thống phong kiến đó. Vi phạm điều cấm giao tiếp với người nước ngoài có thể bị
lên án, đấu tố trong các cuộc họp đảng, đoàn thể hoặc có thể bị đưa vào trại
cải tạo. Ở nước ngoài, các công dân Việt Nam cũng phải tuân thủ các chuẩn mực
đã được chấp nhận trong nước. Thậm chí múa bale cổ điển cũng bị xem là hình
thức khiêu dâm. Sau này có một lần Vũ Anh nói với tôi, các nhà ngoại giao Việt
Nam khi xem kịch múa bale trong nhà hát lớn ở Moskva đã phải nhắm mắt vì sợ bị
“khiêu dâm” bởi các vũ công mặc đồ bó sát người như không mặc gì.
Các bạn Việt Nam đã giúp tôi gặp lại và làm quen với cô gái xinh đẹp nhất đã
làm rung động trái tim tôi, nàng là đồng hương của họ. Lê Vũ Anh quan tâm đến
toán học và muốn được nghiên cứu sâu thêm về môn học này. Tất nhiên, tôi đồng ý
giúp đỡ nàng. Nàng đã cuốn hút tôi ngay lập tức từ cái nhìn đầu tiên, nàng thực
sự trẻ trung và hấp dẫn, không giống như những người phụ nữ Việt Nam điển hình
khác: nàng đủ cao, da trắng, với đôi mắt luôn nhìn thẳng. Nàng giữ mình như một
phụ nữ hoàng gia – đơn giản, nhưng với những phẩm giá không bình thường. Ở Việt
Nam, tôi nghĩ nàng phải được xem như là một trong những người con gái đầu tiên
đẹp nhất. Ở trường tôi, những người trẻ tuổi luôn để ý quan tâm đến nàng.
Sau này tôi được biết, dòng máu đang chảy trong cơ thể nàng không chỉ có dòng
máu Việt Nam, mà một phần trong đó có dòng máu Trung Hoa. Mẹ nàng, bà Bảy Vân
mang trong người một phần tư dòng máu Trung Hoa. Ở Việt Nam, không ai biết về
điều này, gia đình đã giấu kín “mối quan hệ huyết thống” với người Trung Hoa
của mẹ nàng. Sự thật là nàng khi còn nhỏ đã sống nhiều năm ở Trung quốc. Bạn
thân của nàng là con gái của Đặng Tiểu Bình, người đã từng là bạn của bố nàng
và là người số 2 dưới bầu trời Trung Quốc sau Mao. Với người cầm lái vĩ đại,
nàng cũng quá quen thuộc. Nàng đã cho tôi xem một bức ảnh nàng đang ngồi trên
đùi của Mao Trạch Đông.
Thời tuổi trẻ của mình, mẹ nàng, bà Bảy Vân cũng khá đẹp. Lê Duẩn vì bà mà ly
hôn với người vợ đầu tiên, người vợ mà bố, mẹ ông đã cưới hỏi cho ông khi còn
nhỏ. Người vợ thứ hai của ông xuất thân từ một gia đình có học, nhưng, như tôi
đã đề cập, ông không thể tự hào về một nguồn gốc “tinh khiết”. Vũ Anh là con
gái đầu tiên của họ. Ngoài nàng ra, Lê Duẩn còn có hai con gái từ cuộc hôn nhân
đầu tiên của mình và hai con trai cùng với bà Bảy Vân. Hai người con của ông,
con trai tên Thành và con gái đầu tên Muội, tại thời điểm đó, sống và học tập ở
Moskva. Muội lớn tuổi hơn nàng nhiều và chịu trách nhiệm chăm sóc em gái của
mình. Chị tốt nghiệp trường đại học ở Liên Xô và là một nhà sinh vật học. Chị
đã sống một số năm tại Moskva cùng với chồng và con gái. Nhưng tất cả điều này
mãi sau tôi mới được biết …
Vì nàng, tôi đã nhận tiến hành các buổi dạy thêm không bắt buộc về toán học tại
khoa Vật lý. Ban đầu nhiều sinh viên đến nghe tôi giảng. Được một thời gian,
sinh viên bỏ học dần dần, cuối cùng chỉ còn mỗi một mình nàng. Nàng đã rất cố
gằng, nàng có năng lực và chăm chỉ học tập. Cuối cùng chúng tôi không cưỡng lại
được tình cảm của mình. Chúng tôi bắt đầu hò hẹn, lúc thì ở căn hộ riêng, lúc
thì ở nhà nghỉ ngoại ô của tôi. Chúng tôi nghiên cứu, cùng nghe nhạc và nói
chuyện với nhau về các chủ đề khác nhau. Nàng giữ cho mình được tự do hơn hẳn
các bạn gái của mình và không còn sợ bất cứ điều gì nữa.
II.
Mẹ tôi nhanh chóng thích nàng. Nhìn chung, bà tôn trọng mọi đam mê của con
trai. Đã từ lâu bà mong ước cưới được vợ cho người con trai duy nhất của mình.
Cuộc sống riêng tư của tôi đầy bão tố và thậm chí của cả những bạn trẻ liên
quan đến tôi. Một trong số đó là Sergay Mazarop, đã xảy ra thảm kịch, mà tôi
được chứng kiến. Về cái chết của cậu ấy, theo tôi, báo chí đã viết nhiều.
Sergay di cư cùng với bố mẹ mình sang phương Tây từ đầu những năm 1980. Định cư
ở Pari, học đại học, mở công ty và hoạt động trong lĩnh vực tin học. Ban đầu
việc kinh doanh của Sergay không được tốt lắm, nhưng sau khi ở Liên Xô tiến
hành cải cách đổi mới (perestroika), do Sergay hiểu rõ được những vấn đề về
kinh tế ở đó nên Sergay đã trở thành một giám đốc tài giỏi. Sau một số phi vụ
lớn thành công, Sergay trở thành triệu phú. Sergay sở hữu các bất động sản có
giá trị, thậm chí có hẳn một tiệm thời trang riêng. Sergay sống với một phong
cách phóng khoáng rộng rãi riêng biệt với người vợ – con gái nhà văn Anatoly
Gladilin, người đã sinh cho Sergay hai đứa con. Sergay đối xử rất dịu dàng với
các con tôi. Một thời gian ngắn trước khi chết, Sergei đã trở thành nhà sản
xuất của bộ phim “The Limit” (giới hạn) của Denis Evstigneev. Ngày 22 tháng 11
năm 1994, Sergei bị bắn chết từ một khẩu súng máy qua cánh cửa ra vào bọc thép
tại căn hộ của mình ở trung tâm thành phố Paris. Cảnh sát Pháp coi đó là vấn đề
có bàn tay của mafia Nga. Theo như tôi biết, cho đến nay tội phạm chưa tìm ra
được và vẫn còn nhởn nhơ ngoài pháp luật …
Trước khi gặp Vũ Anh, tôi không có ý định tiến tới một mối quan hệ nghiêm túc
nào cả, dường như đang cố gắng chờ đợi một điều gì đó. Và rồi tôi đã chờ đợi
được. Những người phụ nữ tôi đã từng gặp và quen biết không thể nào làm cho tôi
có được một cảm xúc mãnh liệt, lạ lùng như khi tôi gặp và tiếp xúc với nàng.
Nàng ở độ tuổi đáng ra phải là con gái tôi – nàng kém tôi chẵn đúng 20 tuổi –
nhưng giữa chúng tôi thật sự có cảm giác như không hề tồn tại khoảng cách chênh
lệch về tuổi tác. Nàng giới thiệu rất ít về tiểu sử của mình: nàng đến từ miền
Nam Việt Nam (Nàng thuộc danh sách lưu học sinh bí mật không thuộc sự quản lý
của đại sứ quán Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lúc này Việt Nam chưa thống nhất
thành một quốc gia riêng). Nàng đã sống trong vùng nông thôn có các hoạt động
du kích. 17 tuổi nàng gia nhập Đảng Cộng sản. Tôi sau này có nói đùa “Vợ của
tôi là đảng viên cộng sản từ năm 17 tuổi đấy”. Nói thật, điều này làm tôi rất
ngạc nhiên. Theo tôi biết, ở Việt Nam vào Đảng ở độ tuổi quá trẻ như vậy rất
hiếm, chỉ dành cho những thanh niên có những cống hiến đặc biệt mà thôi.
Nhưng không chừng, nàng đã giúp đỡ du kích và lập được chiến công hiển hách nào
đó. Khi tôi hỏi về vấn đề này, nàng im lặng. Cũng tương tự như vậy khi tôi hỏi
về các thành viên gia đình của nàng. Chỉ có một lần khi đã sống cùng nhau, nàng
cởi mở một chút khi thổ lộ với tôi:
“Ông nội em làm thợ mộc”.
Nàng nói tiếng Nga tồi tệ khá buồn cười. Khi tôi chê, nàng cười lớn “Ở Liên Xô,
em càng nói tiếng Nga tồi bao nhiêu thì em càng được đối xử tốt bấy nhiêu”.
Khó khăn lớn nhất ở nàng là khi phải nói họ và tên của người Nga. Tôi nhớ, có
lần y tá chăm sóc sức khỏe hỏi nàng về họ, tên và tên lót của con gái, nàng
thản nhiên một cách tuyệt đối, nghiêm túc trả lời:
“Tôi còn chưa học thuộc được tên cháu”.
Nhưng tôi một lần nữa dự đoán trước được điều này…
Khi nàng ở lại một mình với tôi, nàng luôn khiêm tốn, giữ khoảng cách và giữ
mình rất đúng mực, nhưng tôi có cảm giác nàng đang phải đấu tranh dữ lắm với
những cảm xúc của mình. Có một lần trong buổi hẹn hò định kỳ ở nhà nghỉ ngoại ô
của tôi, suýt chút nữa thì nàng đã không thể làm chủ được mình.
Tôi không thể biết được, kết quả sau đó sẽ ra sao khi chúng tôi quấn chặt lấy
nhau với những nụ hôn sâu đắm nồng nàn nếu như không có tiếng chuông gọi cửa
bất ngờ vang lên của người hàng xóm. Tôi ra và nói chuyện ngoài cổng với người
hàng xóm chỉ khoảng 5 phút không hơn, lúc quay lại thì phòng trống không. Nàng
đã vọt ra ngoài qua cửa sổ, thức tỉnh từ sự quyến rũ của tình yêu và bỏ chạy về
nhà.
Tôi hiểu, nàng đã phải trải qua thử thách quá lớn như thế nào khi tìm và đạt
bằng được tình yêu của mình với một người đàn ông châu Âu. Nhưng tôi không thể
nhận thức được phạm vi và mức độ các vấn đề đặt ra trước mặt nàng, trong đó có
các tiêu chuẩn đạo đức truyền thống kéo dài hàng thế kỷ, kỷ luật nội bộ trong
Đảng và còn liên quan đến các quan hệ quốc tế khó hiểu. Lúc bấy giờ, tôi thậm
chí còn không thể ngờ rằng mình lại đang yêu con gái của Tổng bí thư Đảng Cộng
sản Việt Nam Lê Duẩn. Xác định theo họ và tên của nàng là điều không thể, họ Lê
của người Việt quá nhiều. Sau này tôi mới phát hiện ra khi sự việc của chúng
tôi vỡ lở, ở khoa Vật lý, ngoài một số sinh viên đồng hương thân thiết của
nàng, biết nàng là con của lãnh tụ Việt Nam có một người duy nhất là Trưởng
khoa công tác sinh viên nước ngoài.
Tình yêu của chúng tôi có thể làm tổn thương đến ba của nàng, trở thành con át
chủ bài của các đối thủ trong cuộc đấu đá quyền lực. Phía sau lưng ông là
Trường Chinh, đối thủ chính trị cạnh tranh đã từng là Tổng bí thư trước ông. Lê
Duẩn định hướng phát triển kinh tế của đất nước theo mô hình Liên Xô, còn Trường
Chinh muốn theo mô hình của Trung Quốc. Nàng tính toán rằng, Việt Nam sẽ sụp đổ
nếu đối thủ của ba nàng giành được quyền lực. Và Liên Xô cũng đặc biệt không
mong muốn điều đó xảy ra. Tuy nhiên thực tế, sau cái chết của ba nàng, Trường
Chinh lên làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, những điều tồi tệ nàng nghĩ
tới đã không xảy ra.
Cô gái khốn khổ đã không thể tự nghĩ ra, mình cần phải làm gì. Để cố quên tôi,
nàng bắt đầu hẹn hò với một chàng trai đồng hương học ở khoa cơ học (tôi sẽ gọi
tên cậu ấy là Văn), nàng không hiểu rằng điều đó không những không ngăn cản
được tình cảm mà chỉ làm tăng thêm những cảm xúc trong lòng nàng đối với tôi.
Cuối cùng thì điều gì đến cũng phải đến, trong một lần gặp gỡ, chúng tôi đã gần
gũi nhau. Ngay lập tức, tôi đề nghị nàng cưới tôi làm chồng:
- Điều này là không thể được – Nàng buồn rầu trả trả lời – Giữa hai nước chúng
ta đã có thỏa thuận ngầm không chính thức là cấm công dân Xô Viết và Việt Nam
kết hôn với nhau.
- Anh nghĩ rằng, chúng ta sẽ vượt qua được sự ngăn cấm này.
- Không, không thể được.
- Tại sao?
- Tại vì em không yêu anh!
Nhưng qua ánh mắt của nàng, tôi hiểu nàng đang nói dối, nàng nói vậy nhưng
không phải là vậy. Tôi quyết định không vội vã ép nàng đẩy nhanh sự việc, cho
nàng thời gian để nàng suy nghĩ, để nàng tự giải quyết những cảm xúc, tình cảm
của mình. Và rồi nàng biến mất. Trước đây điều này cũng đã xảy ra khi nàng tự
cho phép mình làm một cái gì đó “thêm” vượt quá giới hạn như nàng thường nghĩ
khi ở bên tôi và nàng cảm thấy ăn năn về hành động này. Sau đó tất cả mọi thứ
trở lại bình thường. Nhưng lần này khác hẳn, tôi không thể tìm thấy nàng. Kỳ
nghỉ hè bắt đầu. Các sinh viên phân tán khắp nơi, nên tôi không biết có thể hỏi
ai về nàng. Tôi thật khó khăn khi nóng lòng chờ đợi năm học mới, nhưng nàng đã
không xuất hiện ở MGU, ngay cả sau ngày 1 tháng Chín.
Tôi không thể chịu đựng được nữa và quyết định gọi điện thoại tới bà Trưởng
khoa quản lý sinh viên nước ngoài:
- Bà có thể cho tôi biết sinh viên Lê Vũ Anh hiện đang ở đâu không ạ? Cô ấy học
ở Khoa chúng tôi và cô ấy đã đạt được nhiều kết quả tốt.
- Vũ Anh đã lấy chồng là đồng hương, cậu ấy cũng là sinh viên của trường ta, cô
ấy đã về nước. Tên cậu sinh viên ấy là Văn. Họ sẽ trở lại vào cuối tháng này
cùng với ba của cô ấy. Ông ấy sẽ gặp Breznhep – Bà trưởng khoa khẽ nói trả lời.
Tôi gần như ngã quy khi nghe điều này. Gặp gỡ với Breznhep cuối tháng này ư,
chắc chắn phải là Lê Duẩn. Thời khắc đột nhiên trở nên phức tạp, nhưng dễ dàng
để lý giải rõ ràng những điểm kỳ quặc trong các câu chuyện và hành vi của người
tôi yêu khi chúng tôi ở bên nhau. Vũ Anh của tôi – con gái của lãnh đạo cao
nhất của những người cộng sản Việt Nam! Nhưng làm thế nào nàng có thể phản bội
lại tình yêu của chúng tôi cơ chứ.
Sau này Vũ Anh đã giải thích tất cả mọi thứ với tôi. Khi chúng tôi trở nên thân
thiết và gần gũi với nhau, tôi đã giang tay và nguyện hiến trái tim của mình
cầu hôn nàng, điều này làm cho nàng phải trải qua những giây phút căng thẳng
lớn, nàng cảm thấy hoang mang. Nàng thú nhận với người bạn trai là Văn. Nàng
nói rằng nàng chỉ muốn quan hệ với tôi trên tinh thần bạn bè: nhưng rồi, vâng –
chuyện đó đã xảy ra ngược với ý chí của mình và nàng cảm thấy hối tiếc về điều
này. Văn yêu nàng, bỏ qua chuyện nàng đã gần gũi với tôi và đề nghị kết hôn
ngay lập tức. Dẫu sao thì nàng đã từng có hẹn hò gần đây với Văn khi nàng muốn
quên tôi nên nàng đồng ý, nàng nói rằng nàng sẽ cố gắng để yêu Văn nhiều hơn.
(Nàng nói như thế này: “Em sẽ cố gắng để yêu anh nhiều hơn.”)
III.
Cuộc hôn nhân này là một đòn giáng mạnh vào Lê Duẩn, có khả năng, ông đã nghĩ
đến việc có được một chàng rể vừa có lợi cho Đảng nhưng lại phù hợp hơn cho con
gái yêu quý của mình. Vũ Anh đã thu hút được sự quan tâm, chú ý của một số
“hoàng tử” từ các nước láng giềng.
Văn là một chàng trai thông minh, một nhà toán học tài năng, nhưng không đáp
ứng yêu cầu môn đăng hộ đối với nàng và gia đình. Về phía nàng, nàng muốn quên
hẳn tôi nên muốn ở lại Việt Nam và cố gắng yêu Văn để có thể tiếp tục sống tốt
cùng với Văn. Lê Duẩn đã tha thứ cho con gái về hôn nhân không tương xứng,
nhưng phản đối mạnh mẽ mong muốn của nàng ở lại Việt Nam. Nàng cần phải học
tiếp để có được bằng tốt nghiệp của trường Đại học Tổng hợp Moskva. Kết thúc
năm học vừa rồi ở Khoa Vật lý, nàng chỉ cần ở lại thêm một năm là tốt nghiệp.
Trong khi đó, Văn cũng muốn đi học sau đại học ở Moskva ngay tại MGU. Nàng đã
buộc phải tuân theo lời ba mình, trong lòng hy vọng cuộc hôn nhân của mình sẽ
có thể thay đổi tất cả mọi thứ và giúp cho nàng không thể tiếp tục mối tình
lãng mạn của mình với tôi.
Sau một số ngày khi nàng quay trở lại Moskva, tôi đã thuyết phục được nàng đến
nhà nghỉ ngoại ô của tôi cùng với Phúc. Nàng không thể từ chối, nhưng vẫn giữ
thái độ ngại ngùng và cư xử kiềm chế miễn cưỡng. Tôi đã cố gắng để xoa dịu tình
hình. Tôi bông đùa bằng các câu chuyện tiếu lâm, nói cười thật thoải mái, và
sau đó mời các cô gái dạo hồ trên một chiếc thuyền, mặc dù thời tiết không phải
là thật tốt – lúc này đang là cuối thu. Khi chúng tôi đang tiến gần đến bờ,
Phúc không chèo thuyền thành công để quay trở lại và rơi tõm xuống nước. Tôi
vội nhảy xuống hồ kéo cô ấy lên và bế chạy đến ngôi nhà gần nhất để thay quần
áo ấm. Chủ nhà đưa cho chúng tôi một cặp áo khoác, chúng tôi thay quần áo đã
ướt và khoác áo khô vào người Phúc. Tôi và nàng đưa Phúc về nhà nghỉ của tôi,
xức cồn và xoa bóp bằng rượu cho ấm người. Được một lát thì Phúc cảm thấy buồn
ngủ và cô ấy vào giường nằm nghỉ.
Lúc này trong phòng khách chỉ còn lại tôi và nàng tâm sự với nhau. Nàng thú
nhận rằng trong mấy tháng qua, nàng đã sai lầm khi nghĩ rằng cứ lấy chồng thì
nàng có thể quên được tôi. Nhưng đời thật trớ trêu, trái tim nàng đã không hề
muốn tuân thủ lý trí của nàng. Hàng đêm nằm bên chồng mà nàng luôn nghĩ về tôi.
Nàng thổn thức, vừa muốn ở lại Việt Nam để lẩn tránh tôi, lại muốn bay sang
ngay Moskva để được gặp tôi, được nằm gọn trong vòng tay vững chắc và thưởng
thức nụ hôn cháy bỏng của tôi. Trong đầu nàng luôn tái hiện lại hình ảnh và
những cảm giác lần đầu tiên gần gũi với tôi, đã trao trinh tiết quý giá của
người con gái cho người mà nàng yêu quý nhất. Nàng bảo với tôi, con gái Việt
Nam coi trọng điều này lắm, bởi họ quan niệm trong truyền thống từ cả ngàn năm
là nó rất thiêng liêng trong tình yêu, nó thể hiện lòng chung thủy. Nàng cảm
thấy có lỗi với Văn, dù thật ra nàng đã không lừa dối anh ấy, nàng đã tâm sự,
thổ lộ hết với Văn và Văn đã chấp nhận vì hiểu được hoàn cảnh éo le từ mối tình
lãng mạn không có hồi kết của nàng và tôi. Đặt chân xuống sân bay ở Moskva,
những kỷ niệm với tôi lại ùa đến khiến nàng không thể cưỡng lại được tình cảm
của mình và ngọn lửa tình yêu trong tim nàng với tôi lại được dịp bùng lên dữ
dội. Bây giờ gặp lại tôi, nàng thừa nhận rằng nàng muốn được chung sống mãi mãi
với tôi, làm một người vợ hiền chăm sóc cho tôi, nhưng nàng lại không dám tin
vào một khả năng có thể dẫn đến hiện thực như vậy, nàng nói:
- Vài năm trước, chính quyền không cho phép con gái của một bộ trưởng nước em
kết hôn với con trai của thủ tướng một nước châu Âu. Đôi trai gái yêu nhau này
đã chấm dứt cuộc sống và mối tình lãng mạn của mình bằng cách cùng nhau tự tử.
Trường hợp như vậy ở Việt Nam nhiều lắm khi các đôi trai gái vì quá yêu nhau
nhưng bị ngăn cản bởi gia đình mà tìm đến cái chết. Anh không thể tưởng tượng
được đâu, rằng đã có bao nhiêu người chết vì truyền thống này!
- Thôi mà em, rồi tất cả sẽ tốt đẹp với chúng ta! Em hãy ly dị chồng và chúng
ta sẽ cố gắng đấu tranh để được kết hôn! Anh có niềm tin vững chắc vào điều đó.
Tôi an ủi xoa dịu nàng, rồi nhẹ nhàng ôm nàng vào người thật chặt, đặt lên đôi
môi hé mở của nàng một nụ hôn ngọt ngào, say đắm. Nàng nhắm mắt, người nàng mềm
nhũn và run nhẹ. Bỗng nàng chợt bất ngờ xô tôi ra, thảng thốt:
- Ôi, anh và em đã làm gì thế này, em là gái có chồng rồi mà. Thôi anh, nhỡ
Phúc tỉnh dậy nhìn thấy thì không hay.
Lê Duẩn và con gái Lê Vũ Anh.
Ảnh: tư liệu gia đình của V. Maslov
Thời gian
tiếp sau, do không kiềm chế được, tôi và nàng vẫn tìm cách bí mật để gặp được
nhau.
Nàng quyết định ly thân với Văn, nói thẳng với Văn là nàng đã cố gắng nhiều
nhưng không thể nào yêu được Văn. Nàng có nằm bên cạnh Văn thì cũng chỉ hờ hững
mà không thể, không một chút cảm xúc. Cuối cùng thì Văn cũng phải chịu, vì dù
sao nàng là con gái Lê Duẩn nên không thể ép gì được nàng, để kệ cho nàng được
tự do, muốn làm gì thì làm. Văn tập trung vùi đầu hết thời gian vào việc làm
luận án tiến sỹ cho quên đi mọi chuyện.
Tất nhiên, chúng tôi không quảng bá mối quan hệ của chúng tôi cho bất cứ ai,
bởi nó không phù hợp với truyền thống đạo đức vì dù sao thì nàng cũng là người
đã có chồng, chưa kể đến việc đây mối quan hệ với người nước ngoài. Để có được
mỗi lần gặp nhau, chúng tôi phải dàn dựng công phu, giấu kín không bị lộ. Chúng
tôi phải rất thận trọng để không dẫn đến hậu quả tệ hại là buộc nàng bị trục
xuất về nước. Thông thường, các mối tình lãng mạn Xô-Việt nếu có sẽ khá nhanh
chóng được đại sứ quán biết đến. Những người đang yêu nhau đó sẽ được “chấn
chỉnh” bởi sự cảnh báo của những công dân ưu tú luôn cảnh giác với tình yêu.
Cứ thế chúng tôi vụng trộm trong bí mật như vậy được gần một năm. Điều gì có
thể chứng minh chúng tôi ngoại tình: Nàng chỉ nhìn như một đứa trẻ, mà việc
giám sát “trẻ em” Việt Nam không hề tồn tại, ít nhất mọi thứ đều nguyên trạng.
Sau đó, nàng đã mang thai và không hiểu vì sao đó mà nàng đã giấu điều đó với
tôi. Do không giữ gìn cẩn thận và tự thương lấy mình nên nàng đã bị sẩy thai.
Tôi đã vào thăm nàng trong bệnh viện và đã rất lo sợ rằng tất cả mọi thứ bị
phát hiện và người ta sẽ mang nàng đi mất. Nhưng tôi còn sợ hãi hơn cho sức
khỏe của nàng. Bởi vậy nên tôi nghĩ, người ta có thể mang nàng đi, miễn là tất
cả đều phải tốt đẹp cho nàng. Và rồi thời điểm đó đã đến.
Sau khi điều trị ở bệnh viện, người ta gửi nàng đến thành phố Pushkino, vào
Viện an dưỡng chính trị cao cấp. Tại đây nàng được xem như một yếu nhân có một
vị trí đặc biệt, tất nhiên, nàng được đăng ký ăn ở phòng ăn dành cho những
người có đặc quyền. Những người khách nghỉ bình thường ở đây thường muốn ngó
xem trong khay đựng thức ăn gồm những gì được mang đến cho cô công chúa Việt
Nam khi các cô phục vụ bê mang ngang qua phòng sinh hoạt chung. Nàng khó chịu
với đặc ân này của chế độ Xô viết, nhưng nàng bắt buộc phải chung sống hòa bình
với điều này.
Ở Pushkino vài ngày nàng đã thấy buồn chán, nàng gọi điện đề nghị tôi đến thăm
nàng. Một hồi lâu tôi từ chối, nói rằng chúng tôi có thể bị bắt, nhưng cuối
cùng tôi đầu hàng và chấp nhận lời thỉnh cầu của nàng. Tôi đến với một con chó
– chó săn chồn, và tìm nhà nghỉ trong khu nghỉ mát gần Viện an dưỡng của nàng.
Khỏi phải nói, chúng tôi mừng rỡ khi gặp được nhau, ôm hôn nhau nồng thắm như
thể chưa bao giờ đã từng như vậy. Rồi một lần chúng tôi gặp nhau trong rừng đã
bị một nhân viên an ninh bắt gặp! Ông ấy đang ngồi nấp trong bụi cây theo dõi
chúng tôi thì bất ngờ bị con chó của tôi phát hiện ông ta ở đó.
- Này anh, anh theo dõi tất cả mọi người hay là chỉ riêng chúng tôi?
- Theo dõi tất cả- Tay nhân viên an ninh trấn an chúng tôi- Chúng tôi ở đây là
Gestapo.
Tất cả bí mật giữa chúng tôi nhanh chóng bị bại lộ, một cách hoàn toàn tình cờ.
Cơ quan an ninh xác định rõ được ngay tôi là ai và nhanh chóng thông báo cho Lê
Duẩn, rằng có mối tình lãng mạn giữa con gái ông với một nhà vật lý Xô Viết.
Vậy là có một cuộc họp gia đình, trong đó mọi người cùng thảo luận về hành vi
ngoại tình của nàng. Nhưng những người thân trong gia đình sợ nàng bởi cá tính
quá táo bạo và độc lập. Nàng có thể phê bình, chỉ trích mạnh mẽ ngay cả ba
mình. Trong tim tôi, nàng là một người cộng sản lớn hơn cả Lê Duẩn.
Để ngăn chặn hành động ngoại tình của con gái mình, Lê Duẩn cử một đặc phái
viên – một người bạn của gia đình, người đang làm việc ở Moskva giúp đỡ giải
quyết vấn đề này. Ông này mời nàng đi xem vở kịch ballet “Anna Karenina” ở Nhà
hát lớn Moskva. Buổi đi xem thưởng thức biểu diễn nghệ thuật này rõ ràng không
phải là tình cờ. Khi xem xong quay ra, ông ấy nhắc nhở nàng về trách nhiệm của
gia đình, “Đại sứ thiện chí” gợi nàng nhớ đến số phận bi thảm của nhân vật nữ
chính Anna của Tolstoy:
“Cháu thấy không, cuộc sống của người phụ nữ trong tác phẩm kịch đã kết thúc
với bi kịch ra sao nếu phản bội, thay đổi chồng mình?”.
Nàng đã phải khó khăn lắm mới nhịn được cười.
Trên cương vị của mình, để giữ uy tín Lê Duẩn đã không thể sử dụng bạo lực và
trục xuất cô con gái yêu. Giải pháp cuối cùng là phải để nàng ly hôn, cô sẽ kết
hôn với tôi và ở lại cùng chồng ở Moskva. Qua một thời gian, tất cả mọi việc đã
lắng dịu xuống, nhưng không thể trì hoãn thêm, chúng tôi cần thiết phải tiến
hành đăng ký kết hôn và tổ chức hôn lễ càng sớm càng tốt để cuộc sống chúng tôi
sớm ổn định.
Mặc dù đã ly thân, nhưng Văn không muốn ly hôn với nàng. Tôi nghĩ đó không chỉ
do cảm xúc của Văn, mà còn vì lợi ích riêng của người cha, sự nghiệp của ông ta
đã đi lên cao sau khi con trai ông kết hôn với nàng. Tôi đề nghị nàng thể hiện
sự thông minh và tài ngoại giao của mình để cố gắng đạt được một thỏa thuận với
chồng, nhưng nàng không muốn tỏ ra nhẫn tâm như vậy. Nàng không muốn có thêm
lỗi với Văn, mà muốn để Văn tự quyết định trước thực tế tình cảm của vợ mình.
Lỗi là tại nàng, vì nàng đã lợi dụng Văn để làm cớ quên được tôi trong cuộc đấu
tranh với chính bản thân mình, từ đó mới xuất hiện mối quan hệ không đáng có
của nàng với Văn. Nhưng khi nàng đã có thai lần nữa, câu hỏi nảy sinh về nhiều
khía cạnh. Nàng phải hành động để không phải rơi vào tình trạng không rõ ràng:
nếu nàng trên danh nghĩa vẫn là vợ Văn tại thời điểm ra đời đứa con của chúng
tôi, phía Việt Nam về mặt luật pháp có thể xem Văn là cha của đứa bé.
Nàng hứa với Văn rằng, sẽ không để ai biết việc ly hôn của họ ở Việt Nam:
“Em sẽ giữ bí mật, và chúng ta sẽ vẫn là bạn bè thân thiết của nhau như trước.
Anh biết rồi đó, ngay từ đầu em đã không có tình cảm với anh. Anh nói rằng anh
yêu thương em, vậy thì anh nên chấp nhận thỉnh cầu của em. Anh có muốn em ghét
bỏ anh không?”.
Cuối cùng thì anh chàng đã phải chấp nhận từ bỏ nàng. Văn vẫn còn yêu đơn
phương nàng. Họ đã cùng đến một văn phòng đăng ký ly hôn tại Moskva dành cho
người nước ngoài, vậy là họ đã ly dị mà tất cả người Việt Nam và Lê Duẩn đã
không được biết bất cứ điều gì. Cũng không có ai thông báo điều này cho Đại sứ
quán Việt Nam. Văn tỏ ra rất khó chịu, buồn bực bởi việc này, bị khủng hoảng
tinh thần đến mức phải nhờ phòng khám thần kinh chữa trị.
Chúng tôi giấu việc nàng mang thai con đầu lòng, vì chúng tôi không muốn ai đó
quấy rầy nàng sinh con và đăng ký khai sinh cho con ở Liên Xô. Tại trường đại
học, tôi đã bố trí cho nàng một “chuyến công tác” trong vài tháng ở một trường
đại học ở Kiev và giúp đỡ cho nàng thỉnh thoảng gọi “từ Kiev” cho chị Muội
(nàng vẫn giữ liên lạc với gia đình thông qua chị), đồng thời nàng gửi thư cho
người thân với tem đóng dấu từ Kiev để họ yên tâm đúng là nàng đang ở đó. Trong
toàn bộ thời gian mang thai, nàng đã sống ở trong nhà nghỉ ngoại ô của tôi và
trốn kín, nếu một người nào đó bất chợt đến thăm tôi.
Trong thời kỳ trì trệ của Liên Xô, những cuộc hôn nhân của cư dân Vùng Moskva
(bao gồm thành phố Moscow) với công dân nước ngoài chỉ được tiến hành đăng ký
tại hai văn phòng – một ở Moscow và một ở Zagorsk – Việc này cho phép Ủy ban an
ninh quốc gia (KGB ) kiểm tra, kiểm soát dễ dàng hơn. Tại hai Văn phòng này,
chúng tôi không thể đăng ký được vì nếu an ninh biết thì Lê Duẩn chắc chắn cũng
sẽ được thông báo ngay. Nhưng thời kỳ đó pháp luật cũng quy định, ở những nơi
nào không có văn phòng đăng ký kết hôn cho người nước ngoài, các cuộc hôn nhân
với người nước ngoài có thể đăng ký và được thành viên của Hội đồng đại biểu
nhân dân địa phương chứng nhận. Tôi quyết định phải tận dụng lợi thế này và
đăng ký kết hôn của nàng với tôi tại thành phố Troitsk. Ở thị trấn
Akademgorodok ngoại ô Moskva, tôi có rất nhiều bạn bè ở tất cả các Viện nghiên
cứu, họ sẵn sàng giúp đỡ tôi. Tất nhiên, nếu họ biết cô dâu của tôi là ai, thì
chắc chắn không ai mạo hiểm dám giúp tôi để có đăng ký kết hôn với nàng được.
Tôi đã phải né tránh, lừa dối và thậm chí tạo ra một giấy phép giả cho nàng từ
Đại sứ quán Việt Nam. Và quan trọng nhất – tôi phải có đăng ký cư trú chính
thức ở thành phố Troitsk. Mặc dù pháp luật quy định về hôn nhân yêu cầu không
nhất thiết phải như vậy.
Phần 2
16-8-2016
IV.
Thời gian đó tôi đã xây một nhà để xe tại nhà nghỉ ngoại ô – gọi là nhà chứa xe
nhưng trông khá “hoành tráng” với việc mở rộng thêm một phòng ngủ lớn. Một
trong những bức tường của nó được xây hình bán nguyệt. Các cửa sổ được xây dài
và hẹp như kẽ hở lớn, tôi củng cố chúng bằng các song sắt. Trong căn phòng với
những “kẽ hở” như vậy còn có thêm một cánh cửa bằng thép. Kết quả xây dựng
giống như một pháo đài thật sự mà sau này sẽ đáp ứng đúng vai trò của nó cho
việc giải tỏa nỗi sợ hãi của nàng về mối đe dọa bị bắt đưa về nước.
Nhà để xe theo pháp luật của Liên Xô chỉ có thể được hợp pháp hóa tại nơi cư
trú của mình. Tôi đã đến gặp cảnh sát trưởng thành phố Troitsk:
- Tôi muốn được đăng ký tạm trú tại nhà nghỉ ngoại ô để chính thức hóa nhà để
xe. Liệu có thể được không đồng chí?
- Không có vấn đề! Đồng chí hãy đến Sở Cư trú Moskva xác nhận và sau đó đến văn
phòng hộ chiếu của chúng tôi.
Tôi đã đăng ký xác nhận ở Sở Cư trú Moskva, nhưng người đứng đầu văn phòng hộ
chiếu lại yêu cầu cần sự cho phép đăng ký tạm trú của chủ tịch Ủy ban hành
chính thành phố Troitsk, người mà tôi đã có mối quan hệ thân mật nhất. Tôi đến
gặp đúng thời điểm bà chủ tịch sắp đi nghỉ phép, vì vậy bà ấy dễ dàng ký ngay
quyết định theo đơn trình của tôi. Tôi bày tỏ ngay nguyện vọng xin phép kết hôn
khẩn cấp tại nơi cư trú mới, “chúng tôi không thể chờ đợi lâu được. Cô dâu sắp
sinh con. Có giấy chứng nhận của phòng khám thai đây ạ”.
Bà chủ tịch đã viết tay và ký tên vào một mảnh giấy:
“Tôi yêu cầu khẩn trương cấp giấy đăng ký kết hôn cho GSTS Maslov ngay sau khi
có quyết định của Ủy ban Hành chính thành phố về việc cấp giấy phép cư trú”.
Và bà ấy lên đường đi nghỉ phép.
Với mảnh giấy này tôi đã đi đến gặp ông ủy viên Ủy ban hành chính, người có
trách nhiệm xử lý việc đăng ký kết hôn (ông là một người quen của tôi), và thú
nhận rằng, muốn kết hôn với một cô gái nước ngoài, nhưng tôi phải giấu kín,
không để chuyện này bay ra ngoài khỏi Viện nghiên cứu khoa học của tôi. Ông hứa
rằng mọi việc sẽ được giải quyết kín đáo, ông sẽ giữ bí mật tuyệt đối và sẽ
trực tiếp trao đổi với thư ký của Ủy ban hành chính – một người phụ nữ trung
niên dễ thương.
Tôi đã rất vui mừng, nhưng chưa kịp thực hiện thì có chuyện thay đổi nhân sự
xảy ra bất ngờ. Vài ngày trước khi đăng ký, người phụ nữ trung niên đã được
chuyển công tác và thay vào vị trí đó một nhân viên đã từng là cán bộ Đoàn
thanh niên từ thành phố Podolsk mới chuyển đến. Nghe nói cô gái này là một công
chức mẫn cán, tích cực và rất nguyên tắc. Tôi sợ rằng cô ta sẽ phá vỡ “âm mưu”
đăng ký kết hôn với nàng của mình.
Tôi quay sang nhờ một người bạn tìm cách vô hiệu hóa cô gái này. Bạn tôi sẽ tìm
một thanh niên đẹp trai nào đó có khả năng tán giỏi, quyến rũ mời bằng được cô
gái đến gặp, đi dạo chơi suốt trong ngày nào đó, làm sao để cô gái chuyển trách
nhiệm giải quyết vụ việc của tôi cho ông ủy viên mà tôi quen biết. Tại sao ư,
tất nhiên, tôi đã không nói. Một trong những nhà khoa học trẻ – một người đàn
ông đẹp trai và đầy hấp dẫn, hợp gu yêu thích của phụ nữ – đã giúp đỡ. Ngày hôm
sau cậu ấy gọi cho tôi:
“Ngày thứ bảy cô ấy sẽ không có mặt tại cơ quan, cô ấy đã xin nghỉ phép. Chỉ cố
gắng kiếm cho chúng tôi một cặp vé xem bất kỳ buổi biểu diễn nghệ thuật tuyệt
vời nào đó”.
Tôi gửi cho cậu ta cặp vé đi nghe nhạc jazz Đức.
Vị ủy viên đáng kính đã không làm tôi thất vọng, ông đã giúp chúng tôi kết hôn
như đã hứa một cách hoàn hảo – “Không một tiếng ồn và dính tý bụi nào”. Cho đến
những giây phút cuối cùng tôi vẫn còn lo sợ những bất lợi không mong muốn bất
ngờ ập đến có thể ngăn cản mối tình của chúng tôi. Bạn thân của tôi, Bulat
Okudzhava đề nghị:
“Nếu có bất kỳ trở ngại nào, hãy gọi cho tôi. Tôi sẽ đưa các nhà báo nước ngoài
đến, chúng tôi sẽ làm um lên để họ không thể ngờ hậu quả lại như vậy!”.
Tôi biết Okudzhava từ khi còn nhỏ. Các bà mẹ của chúng tôi thân nhau như là chị
em ruột. Hồi bé tôi đã sống trong gia đình Bulat sáu tháng tại căn hộ của họ ở
phố Arbat. Tại sao ư? Tôi không hề biết được. Trong thời kỳ ảm đạm của năm
1937, nhiều người dân khi đó vì nhiều lý do, buộc phải thay đổi chuyển nơi ở,
họ đã cố gắng trốn tránh để thoát khỏi bị bắt. Người ta đã bắt giam cha của
Bulat – ông Shaliko. Mẹ tôi ly dị với cha tôi và sau đó kết hôn với Boris
Fedorovich Piston, một nhà sử học và triết học nổi tiếng. Cha dượng đã đóng một
vai trò rất lớn trong cuộc sống của tôi. Tôi yêu ông rất nhiều. Mẹ của Bulat là
bà Ashkhen Stepanovna và bà nội Maria Vartanovna đã nuôi nấng, chăm sóc tôi một
thời gian. Bà Ashkhen sau đó vẫn luôn luôn giúp đỡ tôi. Bà cũng đã đến dự góp
vui trong ngày cưới của tôi với Vũ Anh.
Chúng tôi tổ chức đám cưới ở nhà nghỉ ngoại ô. Chúng tôi chỉ mời bạn bè thân
thiết gần gũi nhất và những người thân trong họ hàng. Mẹ tôi đã cho con dâu của
mình một chiếc vòng cổ bằng vàng nạm kim cương. Một chiếc vòng cổ rất thanh
lịch, “sang trọng”, nhưng nàng xấu hổ khi đeo nó. Nàng là một cô gái khiêm tốn.
Mẹ tôi còn tặng thêm cho nàng một chuỗi vòng cổ với các hạt ngọc trai lớn hình
dạng không đồng đều – nàng luôn đeo nó ẩn dưới lớp dưới áo ngoài.
Hôn nhân của chúng tôi được tiến hành nhanh chóng một cách kỳ lạ nhưng đầy trắc
trở, đặc biệt là tờ giấy phép cư trú gắn liền với toàn bộ một câu chuyện ly kỳ,
mạo hiểm. Đầu tiên là sự ngại ngần, lưỡng lự của bà trưởng văn phòng hộ chiếu
thành phố Troitsk. Bà nói rằng việc đăng ký tạm trú không cho quyền cư trú,
cũng như việc cho phép của chủ tịch Ủy ban hành chính Troitsk là không đủ thẩm
quyền, và gửi hồ sơ xin cư trú của tôi đến Cục Nội vụ Vùng Moskva. Ở đó, tôi
bắt buộc phải chạy khắp nơi đúng một vòng tròn. Phải công nhận tôi là một người
đã rất kiên trì khi đến quấy rầy một loạt các bộ phận chức năng liên quan, và
rồi cũng đạt được kết quả như ý. Người em họ của bạn tôi là Okudzhava đã giúp
đỡ. Người phụ nữ tuyệt vời này, tôi đã thậm chí chưa bao giờ nhìn thấy, là bạn
học với phó cục trưởng cục Nội vụ Vùng Moskva. Cuối cùng nhờ anh ấy mà chúng
tôi cũng đã nhận được giấy phép cư trú tại vùng ngoại ô Moskva.
Trong thời kỳ Xô Viết, tất cả mọi thứ có thể đạt được bởi sự quen biết. Tôi đưa
nàng vào nằm ở một bệnh viện phụ sản vừa mới được khai trương ở Moskva nhờ sự
giới thiệu của bạn bè mà không cần có giấy tờ. Bác sĩ, người trực tiếp chăm sóc
nàng, một bác sĩ phẫu thuật tuyệt vời, không biết cô ấy là ai. Tôi nói với bác
sỹ rằng, nàng là tình nhân của tôi, chúng tôi yêu nhau và có thai, chúng tôi
muốn lừa dối người chồng rất hay ghen, nàng đã phản bội chồng, bây giờ anh ta
đang bận công tác trong một chuyến đi dài ngày. Bảy tháng trước, chồng nàng đã
về Moskva vào dịp nghỉ phép, sau đó lại đi tiếp. Do đó, chúng tôi cần một giấy
chứng nhận rằng đứa trẻ được sinh non bảy tháng.
Trong thực tế, tờ giấy chứng nhận này chỉ nhằm mục đích để phòng chống lại
tuyên bố có thể có của phía Việt Nam. Nàng ly hôn vào tháng thứ hai của thai
kỳ, và nếu muốn người ta có thể nói Văn là cha đứa bé. Thời đó khoa học chưa có
phân tích ADN. Bác sĩ phụ khoa cấp ngay chứng chỉ cần thiết mà không yêu cầu
bất kỳ vấn đề gì. Ông đã bị cuốn hút bởi nàng. Và, tất nhiên, tôi rất biết ơn
ông.
Ngày 31 tháng 10 năm 1977, nàng đã sinh hạ một bé gái, chúng tôi đặt tên bé là
Elena, dựa vào tên của người bạn gái thân của nàng là Liên, con gái của Bộ
trưởng Bộ Tư pháp, người đã giúp chúng tôi bằng nhiều cách, đặc biệt là một
giấy phép kết hôn giả của Đại sứ quán Việt Nam mà tôi đã đề cập. Tôi ngay lập
tức đăng ký khai sinh cho đứa trẻ ở Troitsk, và đến giây phút này có thể nói
rằng “chương trình tối thiểu” đã được thực thi.
Một thời gian ngắn trước khi nàng sinh, Lê Duẩn đã đến Moskva. Ông đã không thể
gặp được nàng ngay. Điều này làm cho ông tức tối lên cơn giận dữ. Con gái tôi
đâu? Ông hỏi đại diện phía Liên Xô. Thông thường, các chuyên viên của Ban đối
ngoại của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô sẽ đón và đưa nàng đến gặp
ông ngay trong ngày khi ông vừa bay đến Moskva. Nhưng lần này họ không thể tìm
thấy nàng – không ở Kiev, nơi nàng chính thức được cử đi công tác, cũng như
không tìm thấy bất cứ chỗ nào ở Moskva. Những người phụ trách an ninh giải
thích rằng, có thể nàng đang ở nơi nào đó với Maslov. Sau một tuần, nàng và con
gái đã được xuất viện, nàng ngay lập tức tự mình đến gặp Lê Duẩn, nàng sẽ kể
hết toàn bộ câu chuyện. Tôi đã cố gắng để ngăn cản nàng, nhưng nàng không chịu
nghe.
Nàng gặp cha mình tại nhà khách chính phủ trên đồi Lenin. Lê Duẩn đã cố gắng
thuyết phục con gái về Việt nam để làm thủ tục ly hôn với Văn, điều mà nàng đã
từng yêu cầu trước đây. Nàng cho biết nàng đã chính thức ly hôn Văn và kết hôn
với tôi. Lê Duẩn tím mặt với cơn giận dữ và bắt đầu la hét, mắng nàng thậm tệ,
đổ lỗi nàng hư hỏng vì mang một phần dòng máu xấu Trung Hoa, mà nàng được thừa
hưởng từ mẹ nàng. Nàng cảm thấy phẫn nộ kinh khủng, nàng không thể chấp nhận
chủ nghĩa dân tộc của ba mình. Nhưng nàng không muốn tranh luận với Lê Duẩn
nữa. Nàng xin phép ba quay về và bỏ đi thật nhanh.
V.
Khi nàng đi ra ngoài để đến điểm dừng xe buýt, một chiếc xe “Volga” màu đen
chầm chậm chạy theo nàng, rồi dừng lại cách nàng một khoảng không xa. Nàng bước
thêm vài bước, người lái xe ngay lập tức nhấn ga. Cô vội chạy nhanh thì chiếc
“Volga” cũng tăng tốc thêm. Không ai biết điều gì sẽ xảy ra nếu nàng không kịp
chạy đến bến và lên kịp chiếc xe buýt chạy điện vừa dừng. Về đến nhà, nàng xuất
hiện trước mặt tôi với nước mắt lưng tròng. Nàng kể lại với tôi nàng đã sợ hãi
như thế nào khi bắt đầu thấy chiếc xe đuổi theo nàng:
- Bây giờ em đã tin chắc rằng, họ muốn bắt và đưa em về Việt Nam!
- Sao em bảo rằng ba mình sẽ không làm điều đó.
- Như sự việc xảy ra hôm nay, em đã nhận ra rằng ba em đã sẵn sàng đặt lợi ích
chung lên trên lợi ích cá nhân. Điều này có nghĩa, em sẽ phải cam chịu số phận
thôi.
Tôi an ủi, vỗ về động viên nàng, còn nàng vừa khóc, vừa liên tục lắp bắp nói:
“Em đã chết! em đã chết!”
Ngày hôm sau, nàng gọi điện thoại cho chị Muội. Chị nàng nói rằng ba đã bị sốc
và rất lo lắng vì chuyện của nàng đã xảy ra như vậy. Cả đêm ông đã không thể
ngủ được và muốn làm lành, tha thứ cho nàng. Nàng kiên quyết trả lời chị:
“Tốt hơn hết là ba, má và chị nên chúc mừng chúng em. Chúng em đã có một cô con
gái mới sinh”.
Chị gái nàng không tin thực tế đó, cho rằng nàng bịa ra chuyện để gây sức ép
cho ba phải thừa nhận hôn nhân của nàng với tôi. Nàng và chị Muội đã thỏa thuận
gặp nhau tại nhà nghỉ ngoại ô của chúng tôi và cả hai sẽ cùng đi đến gặp Lê
Duẩn. Khi đến nhà tôi, trông thấy Lena, Muội đã bật khóc và đề nghị nàng nên ở
nhà, chị sẽ đến gặp ba một mình. Chị sẽ kể tất cả mọi chuyện cho Lê Duẩn. Lê
Duẩn một lần nữa lại bị sốc khi biết về sự ra đời cháu gái ngoại của ông.
Trong một thời gian dài sau này, Lê Duẩn không thể chấp nhận sự thật, rằng con
gái mình đã không vâng lời, vi phạm luật pháp và kết hôn với người nước ngoài.
Ông thỉnh cầu Suslov, người gần gũi quen biết nhất của ông trong Đảng Cộng sản
Liên Xô với một yêu cầu giúp tìm ra quan hệ thực chất của nàng với tôi – mối
tình thoảng qua theo cảm xúc nhất thời hay tình yêu thực sự. Sau đó, KGB đã cử
một “chuyên gia về tình yêu” tiếp cận chúng tôi. Ông đã bí mật đi lang thang
xung quanh nhà, nơi chúng tôi sống, quan sát, nghe trộm, thu thập thông tin, và
đã buộc phải thừa nhận: đó là tình yêu thực sự.
Mặc dù biết chúng tôi yêu nhau thật sự, nhưng Lê Duẩn vẫn không tha thứ cho con
gái mình. Tôi đã nghe nói rằng, trong gia đình, Lê Duẩn đã cấm không cho ai
được nói chuyện về nàng, thậm chí chỉ là nhắc đến tên nàng. Nhưng tất cả quà
tặng thủa bé của nàng đều được ông sắp xếp, giữ gìn cẩn thận trên bàn làm việc
của mình. Khi một trong số những món quà đó bị ai đó lấy mất, Lê Duẩn đã làm ầm
ỹ cả nhà, tạo nên một scandal nho nhỏ. Điều này có nghĩa là trong sâu thẳm lòng
mình, ông vẫn rất yêu quý nàng, thương nàng như xưa mà không hề chối bỏ nàng…
Nàng đã thay đổi rất nhiều sau sự ra đời của bé Lena. Trước đó nàng luôn tỏ ra
can đảm, độc lập, còn bây giờ nàng không ngừng run lên vì sợ hãi. Lúc nào nàng
cũng có cảm giác như đang trong tình trạng chờ đợi các cuộc tấn công, bắt cóc,
nàng sợ những chiếc xe màu đen và thậm chí nàng sợ cả các đồng hương của mình.
Nàng cho biết, với họ tốt hơn hết là không nên gặp mặt, không để bị lôi kéo vào
cuộc tụ họp, để dành thời gian tập trung vào làm việc, nghiên cứu. Một thời
gian ngắn, người thân của nàng xa lánh, tẩy chay nàng, gọi nàng là kẻ phản bội.
Họ thường xuyên gọi điện thoại và gửi thư với thái độ giận dữ. Nàng đã phải
chịu áp lực lớn, nàng tin rằng, nàng đã gây ra một tội lỗi khủng khiếp, và nàng
sẽ bị trừng phạt.
Trước đây nàng không thực sự muốn ở trong căn phòng với những khe hở lớn như
pháo đài tôi đã xây, còn bây giờ nàng lại luôn yêu cầu tôi khóa chặt cửa và
nàng ở trong phòng cùng với Lena suốt cả thời gian khi tôi đi vắng vì công việc
ở Moscova. Nàng luôn giữ bên mình khẩu súng săn của tôi. Nàng nói rằng căn
phòng này là nơi an toàn nhất trong cả nước. Nàng không còn sợ bị đuổi bắt từ
các đường phố, từ bên trong phòng này nàng có thể thoải mái để bắn ra ngoài. Rõ
ràng, nàng có thể đang hồi tưởng về tuổi trẻ du kích của mình.
Có một lần nàng làm tôi hoảng sợ suýt chết. Nàng biến mất cùng với Lena. Tôi
lái xe về đến nhà nghỉ, thấy vắng tanh không có ai ở đó cả. Tôi thiếu chút nữa
thì lên một cơn đau tim, nghĩ rằng họ đã bị bắt cóc. Rồi nàng bất chợt hiện ra
và nở một nụ cười rõ tươi.
Tôi đã có cuộc trò chuyện với một người lính từ một tiểu đoàn xây dựng. Cậu ấy
muốn bán cho tôi một khẩu súng lục bắn bê tông, từ đó có thể chụp chốt vào
tường bê tông. Tôi hỏi khoảng cách bắn được bao xa. Người lính nghe tôi nói vậy
thì tỏ ra sốt sắng:
“Bác cần súng bắn được với khoảng cách xa à? Tôi có thể bán cho bác súng trường
tự động kèm với đạn”.
Tất nhiên, tôi từ chối cậu lính. Khi tôi vừa cười vừa nói với nàng về cuộc trò
chuyện đó với người lính, nàng đột nhiên nhận thấy tiếc rẻ về cơ hội hiếm có
đó:
- Sao vậy, anh phải mua chứ.
- Có mà điên? Để cho người ta bắt vào tù à.
- Nhưng có nó em sẽ bình tĩnh hơn. Anh không hiểu à, Ba em sẽ làm mọi chuyện có
thể. Cuộc hôn nhân của chúng ta làm suy yếu quyền lực của ông ấy trong Đảng,
tiếp tay cho các đối thủ chính trị của ông. Nếu họ hạ bệ ba em, đất nước sẽ bị
sụp đổ.
- Ba em yêu thương em và sẽ không bao giờ phá hoại hạnh phúc của em đâu.
- Ba yêu thương em, em cũng yêu ba em nhiều. Nhưng điều quan trọng nhất đối với
ba em là lợi ích của đất nước. Em luôn biết em phải đi đến điểm dừng nào. Trước
đây khi chưa có Lena, em không sợ gì cả, nhưng bây giờ em luôn sợ hãi. Nếu
người ta bắt em đi, một mình anh sẽ không thể chăm sóc tốt cho con.
Ngay sau đó bé Lêna đã bị ốm, phải nhập viện. Trước khi vào bệnh viện cùng nằm
để chăm sóc bé, nàng đã viết cho tôi một bản tuyên bố chính thức:
“Nếu tôi bị bắt mang đi một mình hoặc cùng con gái và đưa đến Đại sứ quán Việt
Nam, mọi người cần phải biết, điều này được thực hiện bằng vũ lực, trái với ý
muốn của tôi, bất cứ điều gì do người thân trong gia đình tôi hoặc đại sứ quán
phát ngôn đều không có giá trị. Tôi muốn sống với chồng Viktor Maslov ở Liên
Xô, và tôi muốn chồng tôi nuôi dưỡng con gái của chúng tôi trưởng thành và thấm
nhuần nền văn hóa Nga “.
Tôi cho cất giữ tờ giấy này vào một nơi an toàn.
Phần lớn thời gian chúng tôi sống trong nhà nghỉ ngoại ô và hầu như lúc nào
cũng ở bên nhau. Tôi bắt đầu tham gia giảng dạy ít hơn, cố gắng dành thời gian
nghiên cứu, làm việc tại nhà. Vào ban đêm, đôi khi tôi ngắm nhìn nàng ngủ và
tôi tự nhủ, “Lạy Chúa, tại sao tôi hạnh phúc thế này? Tôi thật không xứng
đáng”. Cũng giống như tôi luôn cảm thấy có quá ít thời gian được ở bên nàng…
Ban đầu, tôi sợ rằng nàng buồn vì nhớ gia đình và quê hương. Một lần bạn tôi là
Viện sĩ Mishchenko đã hỏi cô về điều đó. “Em chỉ nhớ khi có khách đến nhà chơi”
– với sự thẳng tính của mình nàng trả lời. Nàng không thích các nhóm bạn ồn ào,
những cuộc tranh luận vô bổ. Tôi cảm nhận được nàng khó chịu khi nhìn thấy cảnh
bạn bè tôi say rượu vui vẻ, mặc dù nàng không thể hiện ra ngoài sự không hài
lòng, nếu có ai mời uống rượu thì nàng nhẹ nhàng từ chối. Nói chung là nàng
không thích uống rượu.
Cùng sống với nàng tôi đã tự nhận thấy mình thay đổi nhiều, trẻ hơn, dễ chừng
phải đến 15 tuổi.
Chưa bao giờ tôi lại làm việc đạt hiệu quả lớn như lúc này. Chúng tôi hầu như
không bao giờ đi đến nơi nào khác (Các nhân viên Ban quốc tế của Ủy ban Trung
ương Cộng sản Liên Xô đã khuyến cáo chúng tôi không nên xuất hiện ở những nơi
công cộng), nhưng không cảm thấy mình có gì đó sai trái. Các bạn gái và em trai
thường vẫn đến thăm nàng. Nàng vẫn đến trường Đại học Tổng hợp Moscova, cố gắng
hoàn thành chương trình nghiên cứu sau đại học. Nàng có khả năng làm việc tốt
hơn nhiều so với tôi, và nếu nàng tham gia vào nghiên cứu khoa học, tất cả mọi
thứ hóa ra không đến nỗi quá phức tạp như tôi tưởng. Nàng đã bảo vệ luận án
thành công và trở thành phó tiến sỹ khoa học vật lý và toán học.
Một lần, tôi nhớ, chúng tôi đã đến dự xem buổi hòa nhạc của Vladimir Vysotsky,
được tổ chức trong trường Đại học chế tạo máy điện tử Moscova (МИЭМ). Chúng tôi
ở xa, không ngồi ở hàng ghế đầu, nhưng sau khi biểu diễn xong ca sỹ ngay lập
tức đã đi tới gần nàng. Vysotsky thấy nàng khi anh hát và suốt thời gian biểu
diễn chỉ nhìn nàng. Nàng ngạc nhiên và nghĩ rằng, có lẽ ca sĩ nhầm lẫn với ai
đó. Và Vysotsky giãi bày tâm sự khi khen nàng dễ thương, dạt dào tình cảm, và
muốn được liên lạc sau buổi biểu diễn này, nói ngắn gọn, ca sỹ cư xử như thể
không có tôi ngồi bên cạnh nàng. Tôi đã cố gắng để giải vây cho nàng. Khi ca sỹ
hỏi nàng có hiểu hết tất cả nội dung trong bài hát của mình không, tôi trả lời
thay cho nàng:
- Vâng, tôi là chồng đang ngồi cùng với cô ấy. Tôi có thể giải thích cho vợ tôi
hiểu. Một cách ngẫu nhiên, chúng tôi với gia đình anh thực tế là láng giềng của
nhau tại khu nhà nghỉ ngoại ô đấy. Hãy đến thăm vợ chồng tôi, chúng tôi sẽ rất
vui mừng được chào đón.
- Tôi đến đó rất thường xuyên, – Vysotsky ngượng ngùng – đó là Marina thích nhà
nghỉ ngoại ô, còn tôi không thực sự thích lắm. Vâng và không bao giờ.
VI.
Sau khi hòa giải với gia đình, Vũ Anh quyết định giới thiệu cháu gái lớn với
cha. Khi Lê Duẩn đến Moskva lần sau đó, nàng đem theo Lena đến gặp ông. Ông
ngay lập tức yêu mến cháu. Ông đề nghị để Vũ Anh và cháu ở lại cùng ông cho đến
khi ông về nước. Lúc đầu cháu bé còn lạ, nhưng dần dần quyến luyến với ông
ngoại. Ông chủ ý giấu tất cả chuối trong nhà để tự mình đãi Lena – mong chiếm
được cảm tình của đứa cháu.
Lê Duẩn luôn yêu cầu đưa Lena đến gặp ông mỗi lần đến Moskva. Còn gặp tôi thì
dứt khoát không muốn. Còn nhớ tôi đưa Vũ Anh và con gái đến thăm mẹ vợ ở cái
đatra cũ của Khrusov ở Rublebka và phải đợi trong xe, trong khi các cháu đang ở
bên ông. Lê Duẩn đưa Lena và Vũ Anh đi xem xiếc rồi đưa họ đi theo dự lễ khai
mạc Olympic Moskva. Con bé lên cơn đỏng đảnh đúng lúc long trọng nhất, kêu to:
“Mẹ ơi, con muốn đi đái!”
Lần khác trong lúc ăn trưa ngồi cạnh Lê Duẩn, đúng lúc đang nói chuyện về bắt
đầu chiến tranh chống chế độ Khmer đỏ ở Campuchia, Lena bỗng nhiên hỏi:
“Ông ơi, thế ông không bị gãy răng chứ?”
Không biết có sự liên tưởng nào xuất hiện trong đầu con bé, để đúng lúc nói
chuyện gay cấn nhất lại hỏi như vậy? Ở nhà chúng tôi cũng trao đổi về cuộc
chiến tranh với chế độ Polpot – Ieng Sari. Có thể Lena nhớ lại câu mà tôi đã
nói khi nào đó? Vũ Anh có suy nghĩ khá tốt về Ieng Sary, nhân vật thứ hai của
chế độ ở Campuchia. Có thể trong cuộc nói chuyện ở buổi tiếp khách Việt Nam đó
đã vang lên cái tên này, và gợi lại sự liên tưởng nơi con bé? Người phiên dịch
hiểu câu hỏi theo nghĩa bóng, nín lặng, nhưng cố gắng truyền đạt tối đa ý nghĩa
của câu hỏi. Lê Duẩn không hề bối rối. Ông cắn chặt hàm răng chắc khỏe của mình
và nhe ra với Lena. Tình huống được giải tỏa.
Vũ Anh cũng rất trực tính và tiết lộ các “bí mật” xô-viết cho cha một cách đơn
giản. Hơn nữa, ông ấy cũng biết cách để hỏi. Một hôm người cha nói rằng theo
lời Brejnev đất nước vừa thu hoạch một vụ bông kỷ lục.
“Vậy mà vải trải giường nhà con thủng hết rồi”, Vũ Anh nhận xét.
Ngay ngày hôm sau cán bộ phân ban Việt Nam trong Ban quốc tế của BCH TW ĐCSLX
dẫn Vũ Anh đến gian hàng số 200 nổi tiếng của GUM, nơi chỉ bán cho các khách
hàng chọn lọc. Thế là chúng tôi có đồ trải giường mới.
Vũ Anh không muốn lợi dụng sự ưu đãi, nhưng dù sao vẫn mua đồ ở gian hàng cấm
này của GUM, và tôi thường nhận được các đơn hàng mà nàng đặt. Nàng không nhận
của cha dù một xu nhỏ, ngay cả khi học ở MGU. Chính quyền chúng ta đề nghị cấp
cho nàng một căn hộ rộng rãi ngay trung tâm Moskva, nhưng nàng từ chối. Chỉ
nhận một căn hộ ba phòng bình thường trong một tòa nhà lắp ghép ở Beliaevo. Để
phòng khi nhỡ có việc chúng tôi đột ngột phải chia tay, thì vẫn có chỗ ở và làm
việc.
Nhưng chúng tôi sống hòa thuận cùng nhau. Trong suốt thời gian chung sống chỉ
cãi nhau vài lần, đấy là Vũ Anh cho rằng thế. Lần đầu tiên là khi Vũ Anh giận
dữ vì tôi chở trên xe hai cô gái, cho dù trong xóm chúng tôi ở việc cho đi nhờ
vẫn hay xảy ra. Nhưng Vũ Anh lại tức giận.
Lần thứ hai thì xảy ra một chuyện nói chung là ngớ ngẩn. Buổi chiều tôi nghe
“đài địch”. Vũ Anh ngồi cùng tôi, nhưng nàng không hiểu tiếng Anh, do vậy nhanh
chóng đứng dậy và đi vào phòng trẻ con. Tôi nghĩ lũ trẻ đã đi ngủ, và khép cửa
thật chặt để khỏi đánh thức chúng. Sau đó tôi cũng thiếp đi. Vũ Anh ra khỏi
phòng trẻ, kéo cửa, nhưng không mở được. Nàng cho rằng tôi không muốn gặp nàng,
lấy làm khó chịu và sáng hôm sau bỏ đi đến nhà chị Muội. Đến chiều Vũ Anh trở
về, và chúng tôi làm lành. Nàng không thể sống trong tình trạng xung đột với
tôi.
Mẹ nàng, bà Bảy Vân, cố gắng làm cho con gái chống lại tôi, có lần nói ra sự
không hài lòng với việc chúng tôi sống tằn tiện. Vũ Anh giải thích cho mẹ:
“Bao nhiêu tiền anh ấy gần như dành cho đatra. Luôn cứ phải mua hay sửa cái gì
đó. Con không thể từ chối anh ấy trong chuyện này. Những người đàn ông khác họ
uống rượu hết tiền, còn anh ấy thì xây dựng”.
Vũ Anh giành lấy việc chăm sóc cho mẹ tôi, khi bà bị đột quỵ, và nàng rất biết
cách chăm sóc. Có lẽ nàng đã từng làm y tá trong thời gian chiến tranh.
Mùa thu năm 1980 Vũ Anh lại mang thai, tôi vốn mong có một gia đình lớn. Vào
tháng năm năm 1981 mẹ tôi khá hơn, người ta cho bà ra viện. Chúng tôi chuyển ra
đatra. Tôi thuê một cô y tá, cô ấy ngủ bên cạnh người ốm và giúp bà đi lại và
nói năng. Trẻ con thì có bảo mẫu, được đưa từ Việt Nam sang theo yêu cầu của Vũ
Anh, để lũ trẻ có thể nói chuyện với chị bằng tiếng mẹ đẻ.
Lê Duẩn chuyển cho nàng một món quà – một con đồi mồi. Vũ Anh rất hoảng hốt khi
nhìn thấy món quà cha tặng:
- Đồi mồi này người ta tặng cả đôi. Đây là biểu tượng của tình yêu và cuộc sống
gia đình hạnh phúc. Một con đồi mồi – đây là dấu hiệu xấu. Làm sao mà cha lại
không nghĩ đến điều ấy.
- Ông ấy không cần nghĩ đến những thứ ngu ngốc ấy. Cha em là người cộng sản.
- Vâng nhưng ông tôn trọng truyền thống và biết rằng đây là dấu hiệu của cái
chết. Đã xảy ra chuyện gì rồi …
Kết quả siêu âm cho biết lần này chúng tôi sẽ có con trai. Vũ Anh cảm thấy
người không khỏe, tôi đặt trước chỗ cho nàng ở nhà hộ sinh “kremlin” của Cục 4
trên phố Vesnina. Vũ Anh đã sinh Tania ở đó và nói chung thấy hài lòng chỗ này.
Hồi ấy Vũ Anh có phòng riêng, có TV và điện thoại, nàng có thể bình tĩnh viết báo
khoa học. Bác sĩ hồi ấy đã sửng sốt:
“Một phụ nữ tuyệt làm sao! Nằm nhà hộ sinh còn làm khoa học!”
Nhưng nàng không muốn nằm tại bênh viện này, sợ hãi điều gì đó. Một lần nàng
nói sẽ chết khi sinh nở:
- Ở Việt Nam sắp có bầu cử. Để bầu cha em, họ sẽ làm tất cả.
- “Họ” là ai?
- Là những người luôn can thiệp vào tình yêu của chúng ta.
Tôi không tin vào linh cảm, cho rằng đó là những lo lắng của các phụ nữ mang
thai.
Đêm mùng sáu sang ngày mùng bảy tháng sáu Vũ Anh bắt đầu đau. Để an tâm tôi gọi
liền hai xe cấp cứu, từ Troitsk và từ Moskva – phòng khi bỗng nhiên có việc gì
trục trặc. Xe từ Troitsk lao đến trước, nhưng nó chỉ chở được Vũ Anh đến
Podolsk. Tôi đề nghị họ chở nàng vào Moskva, đến nhà hộ sinh số 25, gần nhà
chúng tôi trên phố Dmitri Ulianov. Khi đến nơi mới rõ ra một nửa tòa nhà đang
phải sửa chữa.
Người trực nhận giấy tờ của Vũ Anh, nhìn thấy nàng đăng ký ở Cục 4, liền gọi
ngay xe cấp cứu từ đó. Vậy là người ta vẫn chở Vũ Anh đến phố Vesnina. Ở đấy,
các bác sĩ lập tức khám và nói, tất cả đều ổn, quá trình sinh nở bình thường.
Tôi chuẩn bị ngồi chờ ở phòng tiếp nhận thì sực nhớ mẹ tôi hầu như đang ở ngoài
đatra có một mình. Cô y tá chúng tôi đã cho nghỉ hè, còn chị bảo mẫu người Việt
không nói được tiếng Nga. Tôi liền lao về đó. Tại đatra mọi việc đều bình
thường, nhưng mẹ nói rằng xe cấp cứu từ Moskva không tới. Thật lạ lùng.
Vào 7 giờ sáng Vũ Anh sinh bé trai. Người ta gọi điện cho tôi từ nhà hộ sinh
thông báo điều đó, tôi hỏi tình trạng của người mẹ ra sao, đầu dây bên kia im
lặng. Sau một khoảng im lặng dài, họ đề nghị tôi tới và nói chuyện với bác sĩ.
Ở Moskva tôi được biết rằng Vũ Anh bị chảy máu rất nhiều, chưa cầm được.
“Chúng tôi làm tất cả những gì có thể – Bác sĩ nói – Sắp tới họ sẽ chuyển máu
tới. Ông tốt nhất nên quay về nhà. Đợi ở đây là vô nghĩa”.
Tôi chạy đến các bác sĩ quen để hỏi ý kiến. Họ không vui, nói rằng trong những
trường hợp như vậy phải lập tức cắt bỏ tử cung. Nhưng các bác sĩ Kremlin có lẽ
sợ lãnh về mình trách nhiệm đó, bệnh nhân không phải nhân vật bình thường.
Tôi quay trở về nhà hộ sinh. Lúc ấy người ta đã phẫu thuật cho Vũ Anh. Bác sĩ
phẫu thuật chính của Cục 4 được mời đến xử lý cho nàng. Khi ông vừa ra khỏi
phòng mổ, tôi lao đến:
- Cô ấy sẽ không chết?
- Cơ thể trẻ trung. Chúng ta hi vọng vào điều tốt nhất …
Vài tiếng sau đó Vũ Anh qua đời. Người ta cho phép tôi vào phòng bệnh. Vũ Anh
nằm trên giường, phủ tấm ra – trông nàng xinh đẹp làm sao, như đang ngủ. Một
cục gì chẹn lấy cuống họng tôi, tôi quỳ xuống hôn tay người tôi yêu dấu. Tấm ra
phủ di chuyển, hé lộ thân thể vợ tôi, phủ đầy các vết xanh – đỏ. Tôi kêu lên vì
sợ hãi. Mọi người chạy đến bên, đỡ lấy tôi và đưa ra hành lang …
Lần cuối cùng tôi nhìn thấy Vũ Anh là ở chỗ hỏa táng – mười ngày sau đó. Quyết
định hỏa táng không phải do tôi đưa ra. Nói chung không ai hỏi ý kiến tôi muốn
an táng vợ mình ra sao. Tại sao phải đợi lâu thế vẫn mãi là câu hỏi. Có thể Lê
Duẩn đã bí mật đến Moskva. Tôi không gặp ông, còn bà mẹ thì bay sang ngay. Tro
cốt của Vũ Anh được đưa về Việt Nam, bình tro được giữ ở nhà bà Bảy Vân, trong
một căn phòng riêng.
Sau cái chết của Vũ Anh các cháu được bà cụ mẹ của Bulat, bà Askhen Stepanova
yêu quý, đã rất già yếu chăm sóc. Bà cụ ở lại cùng chúng tôi ba tuần. Còn tôi
trong thời gian đầu rơi vào một trạng thái quên lãng, mù mờ sao đó. Trí nhớ của
tôi từ chối tin vào những gì vừa xẩy ra. Một lần tôi tỉnh dậy giữa đêm trong
hoảng hốt. Trái tim bóp nghẹt trong lồng ngực. Tôi mơ thấy một luồng sáng:
người ta đã đầu độc Vũ Anh. Tôi chia sẻ phỏng đoán với các bác sĩ. Họ không
loại trừ khả năng ấy, nhưng cho rằng các vết xanh-đỏ trên da có thể xuất hiện
trong trường hợp chảy máu nghiêm trọng. Sau đó nhiều năm, khi nằm điều trị tim
tại một bệnh viện tim mạch tôi quan sát thấy người ta đã tiêm heparin cho các
bệnh nhân để làm loãng máu, và trên người họ cũng xuất hiện những vết đúng như
thế. Theo quan điểm của tôi đã xuất hiện thêm một phương án khả tín: việc chảy
máu là do tác động cố ý, bằng cách tiêm thứ thuốc đó. Không phải tự nhiên Vũ
Anh đã linh cảm thấy tai họa. Và máu đã chảy cạn …
Trong đám tang bà mẹ đau khổ đến mất trí. Bà ấy nói rằng cha của Vũ Anh đã giết
con và muốn giúp đỡ tôi – đưa bọn trẻ về Việt Nam.
“Không đời nào!” – tôi trả lời. Tôi biếu bà chuỗi hạt đã từng giữ hơi ấm cơ thể
của Vũ Anh. Bà ấy nhận nó, là để sau này sẽ trao cho vợ của cháu trai, khi nó
lớn lên và cưới vợ.
Tôi che giấu cái chết của Vũ Anh không nói cho những người thân biết. Mẹ tôi
rất đau ốm, còn các cháu gái thì quá bé. Mẹ tôi có lẽ cảm thấy điều gì đó, bà
bị đột quỵ lần hai, và lần này thì điều trị không lại được. Tôi nói với Lena là
Vũ Anh ở trong bệnh viện, và sau đó – rằng mẹ đã đi có việc, nhưng con bé cũng
hiểu hết. Một lần nó kéo tôi ra bên và thì thầm hỏi tôi:
“Bố ơi, người ta chôn mẹ rồi phải không?”.
Lena luôn than thở về nỗi buồn vắng mẹ, nó khóc:
“Bố, hãy đi Việt Nam, mua mẹ cho con!”
Bảy Vân quyết định ở lại Moskva ít lâu. Bà ấy yêu cầu dẫn Tania đến thăm, nói
rằng sẽ đưa trả con bé và cô bảo mẫu về nhà vào hôm sau. Nhưng đã không cho về.
Hai ngày liền tôi gọi cho mẹ vợ, nhưng người ta không gọi bà ấy nghe điện, viện
cớ có công việc quốc gia quan trọng nào đó. Ban đầu tôi không cảm thấy lo lắng
đặc biệt, nhưng sau đó hiểu ra rằng bà đang cố thực hiện ý định của mình – lấy
lũ trẻ khỏi tay tôi. Tôi tìm được địa chỉ của bà với không ít khó khăn, đem
theo một đồng nghiệp biết tiếng Pháp để hỗ trợ và làm phiên dịch, lên đường đòi
lại con gái. Bảy Vân không muốn trả lại Tania, ngay cả khi tôi nói rằng mẹ tôi
sắp mất và bà cụ muốn vĩnh biệt cháu gái. Tôi buộc phải hứa rằng họ sẽ gặp lại
nhau trong lúc chuẩn bị cho tang lễ.
Mẹ tôi mất ngay ngày hôm sau. Mẹ vợ chạy đến ngay:
“Các cháu sẽ ở với tôi!”.
Tôi phải giải thích rằng các cháu còn đang ốm. Tania thực sự đang bị sốt. Bảy
Vân đề nghị thu xếp chữa cho cháu tại căn hộ của mình, nhưng tôi không đồng ý.
Tôi biết rằng bà ta sẽ lại xuất hiện ở đatra vào ngày cử hành tang lễ, lúc tôi
không ở nhà, do vậy đã gửi Lena đến chỗ người quen, còn Tania tôi khóa cùng với
người cháu của tôi trong căn phòng có các lỗ châu mai, và dặn không được mở cửa
cho bất cứ ai, đặc biệt cho bà ngoại nó. Bà bảo mẫu được dặn phải nói là cả hai
cháu đang ở nhà các bạn của tôi. Ngay khi tôi vừa rời đến chỗ hỏa táng, Bảy Vân
đã xuất hiện ở đatra. Không tìm thấy lũ trẻ, bà ta ra về trong sự tức giận
khủng khiếp.
Với đứa con trai, tôi đặt tên nó là Anton, tình hình phức tạp hơn nhiều. Ở nhà
hộ sinh họ không trao cháu cho tôi. Họ thông báo rằng do tình trạng sức khỏe
của cháu bé, cháu cần ở lại bệnh viện để các bác sĩ chăm sóc. Tôi chỉ làm được
giấy chứng sinh cho cháu, và lập tức tiến hành các biện pháp. Tại bệnh viên của
BCH trung ương, nơi cháu được chuyển đến từ nhà hộ sinh, cháu đã nhập viện với
tên là Anton Maslov: các bạn của tôi đã giám sát tại lối vào bệnh viện để cháu
được đăng ký đúng như đã định. Đây là một thắng lợi, không lớn nhưng dầu sao
cũng là thắng lợi. Bây giờ đưa con trai tôi ra khỏi biên giới sẽ khó khăn hơn
nhiều.
Họ cho phép tôi vào bệnh viện, đi dạo cùng con trai, nhưng bên cạnh luôn có
người của BCH TW. Một thời gian tôi đã muốn ăn cắp Anton và giấu cháu trong gia
đình chị bạn người Triều Tiên và giả như đó là con của chị. Còn tôi sẽ đưa về
nhà một cháu bé có bề ngoài đông phương khác trong trường hợp Lê Duẩn quyết
định đưa cháu trai ra mà không có sự đồng ý của tôi. Nghĩ ra đủ phương án,
nhưng không thực hiện được. Và lạy Chúa – tôi sợ trò phiêu lưu này sẽ làm tôi
nguy đến tính mạng.
Vị cán bộ từ BCH TW, người đảm nhận liên lạc giữa tôi và gia đình Vũ Anh, đề
xuất một giải pháp thỏa hiệp – tôi giữ các cháu gái cho mình, còn trao đứa cháu
trai cho ông nó:
“Cứ để nó sống ở Việt Nam vài năm, khi cháu lớn lên, họ sẽ trả cháu về. Ông lúc
nào cũng có thể đến thăm người thân của vợ và gặp Anton”.
Cuộc bầu cử mà Vũ Anh lo sợ đang sắp diễn ra. Xem ra nhóm thân Trung Quốc loan
tin rằng không nên tin tưởng vào Lê Duẩn. Ông ấy không thể theo đường lối độc
lập nếu cháu trai ông ấy đang bị Kremli giữ làm con tin. Trong cơn sóng gió
trước bầu cử người của ta có thể bắt đi tất cả các đứa con của tôi, chỉ để giúp
Lê Duẩn còn giữ được quyền lực. Tôi hứa sẽ suy nghĩ, cố kéo dài thời gian.
Nhưng áp lực ngày một gia tăng. Họ đe dọa tôi bằng những điều bất tiện trong
công tác. Người cán bộ nói anh ta đã biết “phương án Triều Tiên” – tức phương
án bắt cóc con trai tôi với sự giúp đỡ của chị bạn người Triều Tiên. Tình thế trở
nên nghiêm trọng. Bà ngoại Bảy Vân một lần đã nói thẳng:
“Không muốn tốt – cũng chẳng cần”.
Chống đối tiếp tục đã thành vô nghĩa, và tôi quyết định phải có sự đảm bảo –
soạn một tuyên bố chính thức về việc cho phép đưa con đi trong hai năm. Ở sân
bay tôi đã khôn khéo lấy hộ chiếu của Anton từ nhân viên an ninh cửa khẩu, chụp
ảnh tất cả các trang và đút trả lại. Bạn của tôi chụp ảnh ghi lại cuộc ra đi
của thằng bé. Vào đúng ngày hôm ấy Lê Duẩn đến Moskva. Ông đã gặp Brejnev. Vì
cuộc hội kiến này (có vẻ rất quan trọng) nên mới có sự vội vã như vậy.
Chẳng bao lâu tôi lăn ra ốm. Ban đầu là viêm phổi, sau đó phát hiện có một khối
u. Nghi ngờ đến khả năng xấu nhất, nhưng rồi mọi việc cũng qua – khối u hóa ra
lành tính. Tôi nằm viện khá lâu, Muội có đến thăm tôi. Chị chắc có nói chuyện
với bác sĩ, biết về các chẩn đoán của tôi và kể cho những người thân biết.
Những người này lập tức chạy vạy – nhờ cậy những người bạn xô viết nhờ nhận lại
các cháu gái từ người cha “đang sắp chết”.
Nghĩ lại thấy thật đáng sợ, không biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu tôi không xuất
viện đúng một ngày trước khi các thanh tra về công việc với vị thành niên đến
nhà tôi. Một bà mặc sắc phục đại úy cảnh sát đến nhà với yêu cầu chính thức từ
Ủy ban vùng – xem xét khả năng xác nhận đưa Elena và Tatiana Maslovye vào cơ sở
nuôi dạy trẻ. Tôi không thể nói với bà ta toàn bộ sự thật, nhưng cho bà ta hiểu
rằng trong câu chuyện này mọi việc không đơn giản, khuyên ta bà đừng vội vã.
Sau hai năm người ta vẫn không đưa Anton trở lại. Tối đấu tranh thêm hai năm
nữa để họ cuối cùng đưa cháu trở lại Moskva. Tôi yêu cầu việc này với tất cả
người thân của Vũ Anh. Cuối cùng Thành, em trai nàng bay sang Moskva. Chúng tôi
gặp nhau và đã tìm được tiếng nói chung. Thành nói chuyện với Lê Duẩn, và ông
ta quyết định đưa cháu trai về với cha nó và các chị. Nhưng con trai tôi trở về
đã không phải với tên là Anton Maslov, mà là công dân Việt Nam Nguyễn An Hoàn
và hộ chiếu Việt Nam. Lê Duẩn không có ý định trao cháu cho tôi. Ngược lại –
ông hy vọng sẽ mang luôn cả các cháu gái về.
Con trai không nói được tiếng Nga, nó lạ tôi và không rời bà bảo mẫu người Việt
đã nuôi cháu từ trứng nước. Ở Việt Nam Anton thực sự là hoàng tử: nó được ở cả
một tầng nhà.
Tôi hi vọng sẽ thu xếp được với con trai, nhưng người bà Việt Nam bay sang, sau
khi quyết định đi nghỉ lại Krưm tuyên bố rằng ở Moskva không tốt cho thằng bé.
Sau kỳ nghỉ bà ta sẽ đưa cháu trở lại Việt Nam, còn tạm thời cần đưa cháu vào
một nhà trẻ tốt trong suốt mùa hè. Bà ta sẽ cho phép tôi và các cháu gái tới
đó. Trong cuộc nói chuyện của chúng tôi có mặt một cán bộ khá cao cấp của Ban
quốc tế BCH TƯ, làm nhiệm vụ phiên dịch. Ông đã thấy tôi giận dữ như thế nào,
và khuyên tôi đừng nổi cáu, cố gắng đạt được thỏa thuận với người bà quyền lực.
Bắt cóc Anton thật vô nghĩa: cháu là công dân Việt Nam và họ sẽ ngay lập tức
đưa cháu đi khỏi nhà tôi.
Nhưng tôi không có ý định đầu hàng. Bây giờ đã là thời khác, lãnh đạo đất nước
Liên Xô không còn là Brejnev, mà là Gorbachev. Hơn nữa sau những năm tháng ấy
tôi đã kịp trở thành Viện sỹ hàn lâm và được trao Giải thưởng Lenin. Tôi viết
đơn yêu cầu trả lại con trai và đi khắp các cửa, còn thiếu đâu nữa: Bộ Nội vụ,
Bộ Ngoại giao, BCH TƯ ĐCS LX.
Khắp nơi người ta thông cảm với tôi, nhưng giúp đỡ thì đều từ chối. Họ nói rằng
việc đó ngoài khả năng của mình. Một lần tôi chia sẻ với một chị bạn tốt – thư
ký của Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học. Chị ấy khuyên tôi nên cầu cứu Anatolia
Gromưco – con trai Chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô Andrei Andreievich Gromưco,
một người thân cận với Gorbachev, và chị ấy sẽ giúp thu xếp cuộc gặp này.
Gromưco-con là giám đốc Viện Phi châu thuộc Viện HL KH LX. Tôi kể cho anh nghe
về câu chuyện của tôi và Anh, đưa cho anh xem các bức ảnh chụp cùng vợ con.
Anatolia Andreevich tỏ ra cảm động. Anh nói:
“Anh hãy viết đơn gửi cho chính Gorbachev. Tôi hứa rằng ông ấy sẽ nhận được và
sẽ đọc. Nhớ kèm theo cả những bức ảnh, đặc biệt bức chụp cùng bọn trẻ này. Nó
mạnh hơn bất kỳ bức thư nào”.
Tôi làm theo những gì anh chỉ dẫn, và cùng với các bức ảnh tôi còn để cả bản
tuyên bố của Vũ Anh viết năm 1978. Vài hôm sau không chờ được, tôi gọi điện cho
Gromưco. Anh nói:
“Họ đã biết quan điểm của anh”.
Tất cả chỉ có thế. Tôi không biết sẽ phải nghĩ gì và hành động ra sao.
Để bà ngoại yên tâm, tôi thu xếp gửi Anton vào nhà trẻ của Cục bốn, khá xa
đatra của tôi. Tôi thỏa thuận với bà giám đốc rằng bà không được giao đứa bé
cho ai, trừ tôi. Những người bảo vệ hứa sẽ gọi điện nếu thấy xuất hiện những
“kẻ đột nhập” vào khu vực nhà trẻ. Tôi dúi cho họ 4 chai vodka Smirnov, hồi đó
chỉ bán theo chỉ thị của nhà thờ, và họ nóng lòng chờ sự xuất hiện của “kẻ đột
nhập Việt Nam”. Chẳng bao lâu sau kẻ đột nhập xuất hiện thật. Bảy Vân nhận được
sự từ chối thẳng thừng và buộc phải rút lui. Nhưng giám đốc nhà trẻ nài nỉ tôi
phải đưa Anton đi:
“Tôi sẽ không chịu đựng được cuộc tấn công sau đâu. Anh không tưởng tượng được
là chúng tôi đã căng thẳng ra sao đâu”.
Tôi nói
chuyện với bạn bè, và họ tìm được cho chúng tôi một ngôi nhà ở Belorussia – ở
tít tận xó rừng sâu Belovejskaia Pusia. Tròng vòng bán kính 5 km quanh đó không
có ai cả. Chúng tôi ở đó chừng vài tháng – Lena, Tania, Anton, bà bảo mẫu của
chúng, và tôi. Pusia quả thật là một chốn thiên đường. Lũ trẻ đến giờ còn nhớ
khu rừng nguyên thủy, những bãi cỏ đầy nấm và quả rừng, có thể sờ tay vào lũ
thú rừng và chim chóc. Lũ hươu kéo đến tận nhà, làm bà bảo mẫu sợ chết khiếp.
Lũ bò rừng nhởn nhơ đi lại đằng xa. Anton trở thành một đứa trẻ khác hẳn khi ở
Belorussia, chơi với các chị và bắt đầu nói một ít tiếng Nga.
Tôi không nhận được tin tức gì từ Moskva, nhưng hi vọng vào những điều tốt. Tôi
nghĩ rằng Gorbachev không muốn có một Sakharov – viện sĩ – nhà bất đồng chính
kiến thứ hai. Để giành lại các con, tôi sẵn sàng làm tất cả, kể cả một scandal
quốc tế. Mấy tháng trôi qua tôi biết được từ một người bạn Việt Nam, gần gũi
với gia đình của Vũ Anh, rằng Lê Duẩn đã từ bỏ ý định bắt cháu về. Ông nói:
“Nếu cha chúng nó yêu chúng như vậy, thì cứ để chúng sống với anh ta”.
Có vẻ hai nước đã đi đến một nhận thức chung về chuyện này, Gorbachev và Lê
Duẩn đã thỏa thuận để gia đình chúng tôi được yên. Sự đau khổ của tôi kết thúc.
Mấy năm sau Lê Duẩn từ trần.
Vào cuối những năm 80 – 90 tôi có dịp đi khắp thế giới. Với tư cách là giáo sư
mời tôi đã giảng bài ở Mỹ, Anh, Pháp. Đất nước tôi hồi đó ở trong giai đoạn
không dễ dàng gì. Khoa học thoi thóp, các nhà bác học được trả bằng xu, mà
trong tay tôi – ba đứa trẻ. Cần phải kiếm tiền bằng cách nào đó.
Nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ sẽ ở lại sống ở nước ngoài. Bọn trẻ luôn đi cùng
với tôi, cũng như người vợ sau Irina. Chúng tôi cưới nhau năm 1991. Tôi quen
Ira đã lâu, từ khi Vũ Anh còn sống. Cô ấy cùng tuổi với Vũ Anh. Ira là nhà ngôn
ngữ, phó tiến sỹ khoa học. Sau khi Vũ Anh mất, giống như nhiều bạn bè và người
thân của tôi, cô ấy đã giúp tôi trông nom bọn trẻ. Đối với tôi mối quan hệ của
cô với chúng cũng quan trọng không kém tình cảm giữa chúng tôi.
Ira là một phụ nữ đáng kinh ngạc. Sau khi cưới, cô ấy quyết định không sinh
thêm một đứa con nữa, đứa con chung của chúng tôi, để không phải làm dì ghẻ, mà
hoàn toàn thay Vũ Anh làm mẹ của Lena, Tania và Anton.
Các con tôi hiện sống ở nước ngoài, dù khi còn trẻ không dự định việc này và
chúng đều vào học tại MGU mà không phải một trường đại học tây phương nào đó.
Nhưng về sau những dòng người có vẻ ngoài châu Á tràn vào Moskva. Và bắt đầu
nảy sinh các vấn đề. Thí dụ đã xảy ra một chuyện không dễ chịu với Tania ở
đatra. Một nhân viên cảnh sát đến vì một chuyện hoàn toàn khác, tình cờ nhìn thấy
cháu và cho rằng đấy là một người di cư bất hợp pháp từ Trung Á, và suýt nữa
tôi bị cáo buộc vào tội “che dấu”.
Những tình huống như vậy khá nhiều, và không hề dễ chịu. Chúng tôi họp gia đình
và quyết định rằng sẽ tốt hơn nếu đưa lũ trẻ sang châu Âu, ở đó đã quen với
việc có nhiều sắc tộc. Kết quả là Tania và Anton sang sống ở Anh, còn chị cả
Lena – ở Hà Lan. Cháu lấy chồng là người Hà Lan xuất thân từ một gia đình quý
tộc tỉnh lẻ lâu đời. Chồng cháu là một người làm phân tích nghiệp vụ và có thời
gian là khách hàng của một hãng máy tính của Anh, nơi Lena làm việc. Mối tình
bắt đầu ở nước Anh.
Sau khi cưới, đôi trẻ chuyển sang sống ở Hà Lan, trong một thị trấn nhỏ cách
Amsterdam chừng một giờ đi xe. Lena là kiến trúc sư – lập trình, đã đạt được
đỉnh cao nhất trong nghề. Cháu là một chuyên gia độc nhất, được đánh giá cao ở
hãng, được tạo các điều kiện làm việc thuận lợi nhất.
Lena có một con nhỏ – cháu sinh con gái Anna năm ngoái. Còn Tania năm nay sinh
được cậu con trai Oskar. Tania tốt nghiệp MGU ở Moskva chuyên ngành “ngôn ngữ”,
khi sang Anh thì chuyển nghề và, giống như Lena, làm về lập trình. Sống với
chồng là người Anh ở thị trấn ngoại ô Bristol. Tania từ bé đã yêu súc vật và
đem theo cùng mình đến Anh hai con chó và một con mèo. Anton tốt nghiệp MVK –
khoa toán học tính toán và điều khiển học MGU. Cháu cũng làm việc liên quan đến
máy tính và ở không xa chị gái. Cậu chàng chưa cưới vợ, và tôi sợ sẽ còn lâu.
Có vẻ cháu giống tính tôi.
Tất nhiên tôi sẽ vui mừng nếu có các con ở bên, chứ không phải cách xa hàng
ngàn cây số. Nhưng cuộc sống là như vậy. Tôi vẫn trò chuyên với các con hàng
tuần, qua Skype. Mùa hè nào chúng cũng trở về Nga và về ở Selinger, nơi chúng
tôi có một căn nhà ngoại ô. Tôi và Ira sống phần lớn thời gian ở đatra. Ở đấy
nghỉ ngơi và làm việc đều tốt. Tôi tiếp tục làm khoa học, điều đem lại cho tôi
niềm vui lớn, tôi còn có nhiều công trình dở dang.
Tôi vẫn là nhân viên toàn thời gian của MIEM. Học viện đã được củng cố đáng kể,
trở thành một phần của Trường đại học – nghiên cứu “Trường kinh tế cao cấp”.
Điều này hoàn toàn trùng hợp với các kế hoạch khoa học của tôi và cổ vũ trong
tôi niềm say mê sáng tạo. Ngoài ra tôi còn là cộng tác viên khoa học của Viện
các vấn đề cơ học – RAN và chủ nhiệm bộ môn thống kê lượng tử và lý thuyết trường
tại khoa lý của trường MGU ruột thịt. Năm 2013 tôi nhận giải thưởng nhà nước
lần thứ 3 do những đóng góp vào việc xây dựng cơ sở toán học cho ngành nhiệt
động học hiện đại.
Khi làm việc, tôi luôn cảm thấy Vũ Anh đang nhìn mình. Trong phòng làm việc đã nhiều
năm vẫn treo bức ảnh chân dung lớn của nàng. Tôi cảm thấy Vũ Anh hài lòng về
cuộc sống của các con chúng tôi. Tuy rằng cái nhìn của nàng nghiêm nghị, nhưng
theo tôi, có nét tán đồng. Tôi thường mơ thấy nàng, trẻ trung và hạnh phúc.
Đôi khi tôi có cảm tưởng rằng Vũ Anh không chết, nàng chỉ đang đi đâu đó. Có
thời gian tôi đã nghĩ đến việc làm gì đó để vinh danh vợ: đến “với nàng” tại
Việt Nam. Vào cuối những năm 90 tôi được mời dạy ở Hong Kong. Khoảng cách từ đó
đến TP Hồ Chí Minh, nơi bà Bảy Vân sống, không quá xa. Nhưng sau khi suy nghĩ,
tôi đã từ chối. Đối với bọn trẻ, việc di chuyển đến Hong Kong có thể tạo nên
stress lớn, cần phải thích nghi với khí hậu, nước uống, đồ ăn hoàn toàn khác
biệt. Tôi sợ chúng sẽ bị ốm.
Về sau, khi đã trưởng thành, Lena, Tania và Anton đã hai lần về Việt Nam để gặp
những người ruột thịt. Chúng được đón tiếp như các vương tôn công tử. Ở đất
nước này người ta vẫn còn lưu giữ ký ức thiêng liêng về Lê Duẩn, giống như
trong thời xã hội chủ nghĩa ở nước ta nhớ về Lenin. Trong mỗi thành phố đều có
các con phố hay quảng trường mang tên ông. Và các cháu của lãnh tụ được đối xử
một cách trọng thị. Bảy Vân, bà vợ góa của ông vẫn còn sống. Bà nay đã gần chín
mươi tuổi.
Vũ Anh giao phó cho tôi các con của chúng tôi. Nàng mong muốn các cháu sống ở
Liên Xô và được giáo dục theo các truyền thống văn hóa Nga. Không có Ira tôi
không thể thực hiện được sự ủy thác của nàng. Cái chính là bọn trẻ không lúc
nào cảm thấy chúng là trẻ mồ côi. Và nếu không có Ira chúng không thể thấm
nhuần văn hóa và tâm hồn của chúng ta. Do vậy chúng vẫn là những người Nga, cho
dù sống ở đâu.
Hồi ký của Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Nga,
Viktor Maslov, con rể cố TBT Lê Duẩn.
Dịch giả: Phan Độc Lập
17-5-2016
Posted by adminbasam on 16/08/2016
Nguồn: Đông tác Giao lưu
Link : http://khaiphong.org/showthread.php?13096-L%C3%AA-V%C5%A9-Anh-con-g%C3%A1i-%C3%B4ng-L%C3%AA-Du%E1%BA%A9n-b%E1%BB%8B-%C4%91%E1%BA%A7u-%C4%91%E1%BB%99c
