Trần Nguyên Duy Thịnh: Tâm Lý Đàng Ngoài và Lòng Tự Hào Đàng Trong: Vì Sao Người Dân Miền Nam Không Ngại Nói Ra Quê Của Mình?

Tâm Lý Đàng Ngoài và Lòng Tự Hào Đàng Trong: Vì Sao Người Dân Miền Nam Không Ngại Nói Ra Quê Của Mình?

Sự phân biệt vùng miền, đặc biệt là nỗi sợ bị định kiến về nơi chốn sinh ra, dường như là một gánh nặng tâm lý mà chỉ những người mang trong mình sự phức tạp lịch sử của Đàng Ngoài (Bắc Hà) mới thực sự cảm thấy. Ngược lại, đối với người dân Đàng Trong (miền Nam), tinh thần về quê hương là một sự tự hào mãnh liệt và không cần che giấu.

Tâm lý e ngại bị phân biệt vùng miền ở một bộ phận người Bắc xuất phát từ chính lịch sử ngàn năm tập trung quyền lực và sự phân hóa xã hội gay gắt của chế độ phong kiến:

Bắc Hà là cái nôi của các triều đại, nơi đặt Kinh đô và các trung tâm giáo dục—quyền lực. Sự phân biệt thường xoay quanh nguồn gốc địa lý quyết định địa vị và uy tín cá nhân. Nỗi sợ bị đánh giá qua giọng nói, phong tục, hay xuất thân là hệ quả của một xã hội nặng về uy quyền và sự chuẩn mực.

Khi đất nước trải qua chiến tranh và chia cắt, nỗi sợ mất đi sự "chính thống" và bị đánh giá là "lỗi thời" hay "cục bộ" càng trở nên rõ rệt trong tâm lý.

Ngược lại, tâm lý của người miền Nam, đặc biệt là ở Đồng bằng sông Cửu Long, mang tinh thần khai phá và tự lập cao độ, khiến họ không cần phải che giấu hay sợ hãi về nguồn gốc:

Miền Nam là vùng đất được mở rộng và xây dựng bởi nhiều thế hệ di dân từ khắp nơi (từ Đàng Ngoài, Đàng Trong cũ, và người Hoa). Sự đa dạng này tạo ra một bản sắc linh hoạt, thực dụng, và khoan dung với sự khác biệt.

Đối với người miền Nam, "quê hương" không chỉ là nơi sinh ra mà còn là thành quả của sự đấu tranh với thiên nhiên, với thú dữ, và với cả địch họa. Họ tự hào về sự cần cù và khả năng thích nghi của mình. Việc hỏi "quê anh ở đâu" là một cách để chia sẻ lịch sử phát triển của vùng đất, chứ không phải để phân định địa vị xã hội.

Giọng điệu và ngôn ngữ của người miền Nam được xem là dấu ấn văn hóa độc đáo, thể hiện sự thoải mái và cởi mở trong giao tiếp. Họ không ngại giọng nói của mình bị coi là khác biệt, mà coi đó là biểu tượng của bản sắc tự do, không bị ràng buộc bởi các quy tắc nghiêm ngặt của triều đình phong kiến cũ.

Trong khi một số người ở Đàng Ngoài còn phải vật lộn với những định kiến cũ kỹ về nơi mình sinh ra, thì người Đàng Trong luôn hãnh diện khi nói về cội nguồn của mình. Đối với họ, quê hương là niềm vui, là câu chuyện về lịch sử mở cõi, chứ không phải là một bí mật cần phải giấu kín! Họ là người viết nên chương mới cho vùng đất này, và họ tự hào về điều đó.

- Trần Nguyên Duy Thịnh -